In Maleisië heeft de populariteit van talentenjachten een vorm aangenomen die wij in het Westen niet kennen. Op Astro Oasis, een ‘Muslim Lifestyle Channel’, is entertainment een succesvolle relatie aangegaan met de islam. Imam Muda en Ustazah Pilihan zijn realityshows die zoeken naar de nieuwe religieuze iconen in de Islam. De realityshow Imam Muda is de eerste show waarin gezocht wordt naar een religieuze leider. Ustazah Pilihan is hieruit voortgekomen, maar deze serie richt zich op vrouwelijke kandidaten.
Commercialisering van religie
Imam Muda is voor alle leeftijden maar legt de nadruk op tieners. Bij aanvang van het programma was er veel ophef onder de Maleisische bevolking, voornamelijk door de commercialisering van religie. Geloof zou worden gebruikt voor doeleinden waar het niet voor geschikt is, zoals competitie. De imams strijden met elkaar om de eerste plaats, wat door conservatieve moslims als verkeerd werd beoordeeld. Nadat de show van start ging, werd er echter positiever over gesproken. Imam Muda werd een groot succes, waardoor er een vervolgseizoen werd geproduceerd.
Het boek Islam and popular culture in Indonesia and Malaysia van Andrew Weintraub laat zien dat de Islam niet slechts een religie, maar ook een vorm van populaire cultuur is. De Islam wordt gecommercialiseerd, richt zich vaker op plezierige zaken en humor en vindt veel aanhang onder de grootste bevolkingsgroepen in Indonesië en Maleisië. De vraag die gesteld kan worden, is of de essentie van een religie wel wordt behouden in een gecommercialiseerde samenleving, waarbij religie de vorm van een show krijgt.
Contact met jeugd
De winnaar van de show, Hassan Adli ofwel Imam Muda Hassan, en de winnares van Ustazah Pilihan, Firuz Akthar, vertellen in een interview over hun motieven voor deelname en hun ervaringen. Hassan is de winnaar van het tweede seizoen van het programma. Zijn grootste motief om aan het programma mee te doen, was om tieners in contact te brengen met de Islam:
Tieners zijn tegenwoordig bezig met zoveel andere dingen, dat zij weinig aandacht besteden aan hun geloof. Ze gaan niet meer naar de moskee, vinden religie maar saai en iets voor ouderen. Jongeren hebben altijd rolmodellen gehad die of acteurs, of zangers waren. Ik wil laten zien dat ook een imam een goed voorbeeld kan zijn.
Make-up
Net als bij Imam Muda kreeg ook Ustazah Pilihan bij aanvang veel kritiek van conservatieve moslims. Een ustazah zou zich niet onder zoveel ogen moeten vertonen, zij zou thuis horen te zitten en zij hoort er te zijn voor haar man of naar de moskee te gaan en daar hoort meedoen aan een realityshow niet bij. In een realityshow zouden vrouwen opscheppen met hun talent, schoonheid, kleding en make-up, wat volgens conservatieve opvattingen niet de essentie vormt van islam. Winnaar Firuz is het hier echter niet mee eens. Toen zij hoorde dat er audities waren voor deze realityshow, heeft zij zich gelijk aangemeld.
Vrouwen horen meer gewaardeerd en beter opgeleid te worden, omdat zij een grote en belangrijke rol spelen in een samenleving. De belangrijkste reden waarom ik mijzelf heb aangemeld is om dit duidelijk te maken: ik wil de perceptie over vrouwen zoals die nu in Maleisië is, veranderen in hoe het hoort te zijn.
Maar ook sinds het programma is afgelopen heeft zij het gevoel zich meer te moeten bewijzen dan mannelijke imams. “De Imam Muda en Ustazah Pilihan zijn goede realityshows omdat zij zich op een goede, leuke en positieve manier richten op het overbrengen van de Islam.” De realityshow heeft Firuz’ leven op een positieve manier drastisch veranderd. Nu hoopt ze dat het programma veel mensen hun ogen zullen openen wat betreft de rol van vrouwen in de samenleving.
Heersende cultuur
Al met al kan worden gesteld dat deze religieuze realityshows voornamelijk voor positieve reacties bij het publiek hebben gezorgd. Ondanks de aanvankelijke kritiek hebben Hassan en Firuz aangetoond dat een religieuze realityshow juist positieve invloeden heeft op de bevolking en dat de essentie van de Islam niet verloren gaat. Wat er in Maleisië gebeurt is heel slim, de kracht van een commerciële samenleving wordt gebruikt om doelen te bereiken die in Maleisië belangrijk gevonden worden: om geloof populair te houden, interessant te maken voor jongeren en het op deze manier als heersende cultuur te blijven behouden.
Nadina Bričić is student Communicatiewetenschap aan de UvA. Onder de titel Xenofilie publiceert DeJaap stukken van studenten die op journalistieke reis in het buitenland zijn geweest.
