De angst van onderdrukking. De boze wereld die op je afkomt later… en je hebt oorlog. Er zijn veel aanslagen die gepleegd worden, dat merk je. De torens, 2001, was natuurlijk een duidelijk voorbeeld en daarna zijn nog meer aanslagen geweest. Eng vind ik dat, het komt te dichtbij. Al is Amerika ver weg, het komt steeds dichterbij. Het is een gevaarlijke voedingsbodem als je alles maar goed vindt, als je mensen binnenlaat die hun gang kunnen blijven gaan. Ik heb het over criminelen, niet over moslims speciaal, maar ik heb het over mensen die strafbare dingetjes uitvoeren, minder erg of heel erg. Daar wordt te weinig tegen gedaan, daar heb ik gewoon last van. Als ik ergens ben, als ik in Den Haag loop en het is wat laat op de avond met meer van dat soort samenscholingen van dat soort types, dan heb ik daar toch erg last van. Dan ga ik omlopen of ik ga er helemaal niet meer heen. Veiligheid zoek ik dan.(interview 8)
Oude wijken
Zijn alle thema’s die Geert Wilders agendeert echt belangrijk voor zijn kiezers? Al eerder bleek dat veel PVV-stemmers niet zo tegen de islam zijn als hij. Zou er bij zaken als het Polenmeldpunt en criminaliteit niet precies hetzelfde aan de hand zijn? Zeker weten doen we het niet, maar we weten wel dat er PVV-stemmers zijn voor wie veiligheid een dagelijkse zorg is. Sommigen wonen in oude wijken en zien de criminaliteit voor hun deur, anderen hebben daar geen last van maar denken dat de overlast binnenkort gaat ontstaan.
Of het nu gaat om een angst die al bestond, of die specifiek door Geert Wilders is opgewekt, maakt eigenlijk niet uit. Want als deze burgers niet door de PVV bang worden gemaakt, worden ze het wel van iets anders: van de verhalen uit hun sociale omgeving, van de ervaringen van de buren en de berichten op de televisie. Er is altijd wel aanleiding bang te zijn voor je eigen veiligheid als je maar naar voorbeelden op zoek gaat. Ze zijn er altijd.
Angst voor later
PVV-stemmers zijn vaak vooral bang voor wat er nog komen gaat en minder voor wat er op dit moment al aan problemen is. Sommigen denken dat de islam nu nog geen probleem is, maar dat het wel een probleem zou kunnen worden. Anderen zijn nu nog niet bang voor slechte zorg, maar vermoeden dat tegen de tijd dat ze er zelf gebruik van moeten maken, er geen geld meer is. En weer anderen hebben de criminaliteit al dagelijks voor hun deur, en vragen zich af of die criminaliteit in de nabije toekomst wellicht nog erger wordt.
Dit is de angst waar de PVV grotendeels op draait. Een dergelijke ‘preventieve stem’ is hopeloos, want er is weinig aan deze angst te doen, en ook niet aan datgene waar men bang voor is. Criminaliteit, problemen in de zorg en multiculturele relaties zijn niet allemaal te sturen vanuit Den Haag. Maar wat wel kan, is burgers laten zien dat de politiek deze angsten serieus neemt en er oog voor heeft. Dus ook als er in het beleid in feite geen rekening mee wordt gehouden, heeft het zin deze angsten af en toe op een serieuze manier te adresseren. Als politici dat niet doen, zullen PVV-stemmers niet snel van gedachten veranderen wat hun favoriete partij is.
Chris Aalberts is docent en onderzoeker politieke communicatie en bereidt een boek voor over de achterban van de PVV. Voor deze blogs maakt hij als inspiratiebron gebruik van interviews met PVV-stemmers, die zijn afgenomen door studenten van de Erasmus Universiteit Rotterdam.
