De spanning loopt op: krijgt de lijst van Amerikaanse presidenten er in november een nieuwe naam bij óf mag president Obama nog een tweede termijn in het Witte Huis verblijven? Dat roept vragen op over de geschiedenis van de presidentsverkiezingen in Amerika. Wie waren de 42 mannen die Obama voor gingen en hoe verliepen de verkiezingscampagnes door de eeuwen heen? De komende weken zullen de presidenten één voor één de revue passeren. Deze week: Martin van Buren.
Martin van Buren was een kleine, gedrongen man met diepblauwe ogen. Hij had rood haar wat hem de naam ‘The Red Fox of Kinderhook’ opleverde. De vrolijke en optimistisch ingestelde man werd geboren op sinterklaasavond, 5 december 1782, in Old Kinderhood, een Nederlands talig voorstadje van New York. Hij was de eerste in de lijst presidenten die als Amerikaans staatsburger ter wereld kwam. De mannen die hem voorgingen waren namelijk geboren voordat de onafhankelijkheidsverklaring was getekend en daarmee formeel Britse onderdanen geweest.
The flying Dutchman
Zijn wortels lagen in tegenstelling tot de andere presidenten in Nederland, wat hem de bijnaam ‘The flying Dutchman’ opleverde. De overgrootvader van Van Buren, Cornelis Maessen, arriveerde in 1631 vanuit het Gelderse Buren Malsen met het schip De Eenheid in Amerika. Hij had geen cent op zak en wilde zijn geluk beproeven in Amerika. Als aandenken aan het dorpje doopte hij zijn naam om in Van Buren. In 1646 kocht hij een eigen huis en plantage in Manhattan. De Nederlanders in Amerika leefden daar in een verzuilde samenleving en 150 jaar na de komst van Cornelis Maessen werd er in huize Van Buren nog steeds Nederlands gesproken. Martin van Buren was het derde kind uit een gezin van vijf kinderen. Zijn vader was boer en runde daarnaast een eigen café. Na zijn middelbare schooltijd ging Van Buren studeren aan de Kinderhook Acadamy, waar hij in 1796 zijn bul behaalde.
Huwelijk
Aanvankelijk stortte hij zich op een carrière als advocaat. Na vier jaar werken trouwde Martin in 1807 op 25-jarige leeftijd met zijn oud klasgenootje, jeugdliefde en Nederlands sprekende achternicht Hanna Hoes. Het echtpaar kreeg vijf kinderen, waarvan er één vroegtijdig overleed. Bij het gezin thuis was Nederlands de voertaal. Al na 12 gelukkige huwelijksjaren werd Hanna ziek en op 5 februari 1819 stierf ze, waarschijnlijk aan de gevolgen van tuberculose. Martin trouwde na haar dood niet opnieuw. Wel berichtten er bronnen over een huwelijksaanzoek dat hij de kleindochter van Thomas Jefferson, Ellen Randolph, tevergeefs zou hebben gedaan.
The little Magician
Door zijn daadkrachtige optreden als advocaat speelde hij zich in de picture van regionale en landelijke politici. In 1812 werd de jonge Van Buren verkozen tot Senaatslid van New York en in de daaropvolgende jaren verzamelde hij vooraanstaande politici om zich heen. In 1821 werd hij voor New York tot senator in Washington gekozen. Als senator streefde hij ernaar om zoveel mogelijk macht bij de staten te houden. Rond 1828 kwam de Democratische partij op en Martin van Buren was één van de oprichters van deze partij. Hij stond bekend als een slinks politicus die nooit het achterste van zijn tong liet zien. Hij dankte er de bijnaam ‘The little Magician’ aan. Van Buren deed in deze periode zijn uiterste best om Andrew Jackson op de presidentsstoel te krijgen. Na de inhuldiging van Andrew Jackson in 1828 werd Van Buren aanvankelijk minister van Buitenlandse Zaken en vanaf 1833 tot 1837 vice-president.
President
Ruim een jaar voor de presidentsverkiezingen schoof de zittende president Jackson Van Buren naar voren als kandidaat van de democraten. Met een minieme marge van slechts 1,7 procent, werd hij op 4 maart 1837 beëdigd als achtste president van de Verenigde Staten. Bij zijn inauguratierede sprak hij de volgende woorden: “Unlike all who have preceded me, the Revolution that gave us existence as one people was achieved at the time of my birth”. Zijn rode haar was inmiddels grijs geworden en weelderige bakkenbaarden flankeerden zijn wangen. Hij had het voorkomen van een Dandy en gesuggereerd werd dat zijn ijdelheid zorgde voor slijtplekken in het tapijt voor zijn spiegel. In het Witte Huis bracht Van Buren ook de nodige luxe aan. Hij liet de spullen van Jackson verkopen en schafte daarvoor in de plaats een geheel nieuw interieur aan. Op kosten van de senaat. De leefwijze van Van Buren tijdens zijn presidentschap kwam echter totaal niet overeen met de status quo in het land.
Economische crisis
Zijn politieke bewustzijn van voor de verkiezingen verdween na zijn inauguratie als sneeuw voor de zon. Hij had wel de pech dat bij het moment van zijn aantreden een bancaire crisis uitbrak. Deze was al ten tijde van zijn voorganger in gang gezet. In één klap gingen banken failliet, nam de armoede toe en braken er rellen onder de bevolking uit om brood. De landelijke paniek van 1837 zorgde voor een neergang van de populariteit van de kersverse president. Twee maanden na zijn aantreden besloten de banken in New York om papiergeld niet meer om te zetten in goud of zilver. De paniek werd hierdoor alleen maar groter. Van Buren gaf de banken de schuld van de economische malaise en had zelf geen antwoord op de deze crisis.
Afloop termijn
Martin Van Buren ondertekende officiële papieren met de letters O.K., wat voor ‘Old Kinderhook’ stond, en later verbasterde naar de welbekende kreet ‘Okay’. Tijdens zijn bewind probeerde hij de zuidelijke senatoren voor zich te winnen. Om ook een wit voetje te halen bij de noordelijke staten, hield hij er bewust een halfslachtig standpunt over de slavernij op na. Afschaffing was voor de zuidelijke staten onbespreekbaar, maar dat standpunt was juist weer een taboe in New York. Mede door de economische crisis had Van Buren veel van zijn populariteit verloren. Toen zijn eerste termijn afliep en hij nog probeerde zijn ambt te behouden, verloor hij de race van William Henry Harrison van de Whig Partij. Martin van Buren probeerde nogmaals een worp naar het presidentschap te doen, eerst binnen de Democratische partij, en in 1848 als kandidaat voor de splinterpartij de Free Soil. Maar het bleek vergeefse moeite. Hierna trok hij zich terug op zijn landgoed Lindenwald in Kinderhook. Daar overleed hij op 24 juli 1862 aan astma en hartproblemen.
De tweede afbeeling is een Whig spotprent uit 1832 waarop Jackson Van Buren het Capitool in draagt.
Marianne van Exel is hoofdredacteur van IsGeschiedenis.nl, het weblog dat dagelijks historische achtergronden bij het nieuws biedt. Dit artikel werd tevens daar gepubliceerd.
