Onze afdankertjes doen het goed in Zuid-Amerika. Naast het vliegdekschip de Karel Doorman, dat in Argentinië een derde leven kreeg, vonden onze twee laatste kruisers een nieuw bestaan bij de marine van Peru. Een leeft daar zelfs nog. De Peruaanse CLM-81 Almirante Grau (ex De Ruyter) is de oudste operationele ‘all big gun’ kruiser die nog in vaart is. Oorspronkelijk als Eendracht-klasse kruisers, werd de kiel van beide schepen al in 1939 gelegd. Een Duits intermezzo vertraagde de bouw tot na de Tweede Wereldoorlog waarna de schepen volgens een volledig herzien ontwerp werden afgebouwd als lichte kruisers met een hoofdbatterij van vier dubbeltorens met Bofors 15.2 centimeter geschut. Secundair 57 mm en 40 mm geschut van Bofors zorgde voor de luchtafweer. De schepen werden in 1953 in dienst gesteld.
De Ruyter na verkoop onderweg naar Peru in de haven van Curaçao in 1973 (foto: wiki, upload van Lswarte)
Dankzij het herziene naoorlogse ontwerp met een moderne Hollandse Signaalapparaten radarvuurleiding voor al het geschut, behoorde de De Ruyter-klasse lang tot de beste lichte kruisers. Wel moesten ze de dertien Russische van de Sverdlov-klasse vrezen. Deze eveneens naoorlogse schepen hadden vier drielingtorens met soortgelijk 15.2 centimeter geschut. En tot 100 mm dik pantser op de waterlijn tegen 76 mm voor de De Ruyters. Ook de hoofdtorens en brug kregen een dikker maximum pantser van 150 mm tegen 125 mm in de De Ruyters.
Kwam het gevaar uit de lucht, moesten aanvallers het vuur uit vier dubbeltorens met 57/L60 (120 spm per kanon) geschut en acht 40/L70 (240 spm) enkelopstellingen overleven. Ook het dikke Bofors geschut moesten ze vrezen. De 15.2 cm kanons verschoten 51 kilo wegende pantserdoorborende granaten met een snelheid van 10 schoten per minuut twintig kilometer weg. De lichtere 46 kilo HE-granaten kwamen vijftien keer per minuut de loop uit met 900 m/sec, en vlogen 26 kilometer ver (maximaal 15 kilometer hoog). Een combinatie van vuursnelheid en bereik waarmee dit geschut ook een luchtdoelcapaciteit had. De De Ruyters waren met dit meervoudige Bofors geen sitting ducks in een tijd dat vliegtuigen het doel nog direct moesten aanvallen om hun bommen accuraat te droppen.
Ook nadat de geleide raket zijn intrede deed bleef het prettig om veel Bofors aan dek te hebben. Iets waar de Britten tot hun schade in 1982 achterkwamen toen Argentijnse Skyhawks maling hadden aan op papier superieure rakettechnologie.
De Zeven Provinciën uitgerust met Terrier SAM na verwapening (foto: Koninklijke Marine)
Hoewel zuinig door alleen De Zeven Provinciën te moderniseren, luidde deze kruiser bij de marine het SAM-tijdperk in. De Zeven kreeg voor haar modernisering tussen 1962 en 1964 een dubbele RIM-2 Terrier SAM (ook tegen zeedoelen) installatie op het achterschip, met benedendeks twee magazijnen voor elk twintig projectielen. De tweetraps Terrier raket had een bereik van maximaal 70 kilometer (tegen hoogvliegers). Een nieuw geïnstalleerde radarinstallatie vergrootte het lucht-zoekbereik tot 300 kilometer, wat aanvallers naar ‘dekhoogte’ dwong. Een hoogte waar rakettechnologie pas vanaf de zeventiger jaren iets tegenin kon brengen. Lanceerden aanvallende vliegtuigen zelf geleide raketten, zoals de Russen vanaf de zestiger jaren konden met de SS-N2 Styx, zouden de De Ruyters het moeilijk hebben gekregen.
De Ruyter onder Peruaanse vlag als BAP CLM-81 Almirante Grau (foto: Braziliaanse marine)
Omdat de De Ruyter niet werd gemoderniseerd, en als pure kanon-kruiser rap verouderde, werd dit schip in 1973 aan Peru verkocht. De Terrier-installatie maakte dat De Zeven tot 1975 operationeel bleef, waarna het eveneens aan Peru werd overgedaan (minus Terrier-installatie). Onder Peruaanse vlag werd de De Ruyter omgedoopt tot Almirante Grau en De Zeven tot Aguirre. De Aguirre werd een helikopterkruiser met een vliegdek en hangar op het achterschip, maar de Grau bleef een ‘all big gun’ schip. Wel kreeg het in de tachtiger jaren Oto Melara Otomat geleide raketten tegen zeedoelen met een maximum bereik van 180 kilometer. Dezelfde firma leverde voor de Grau ook twee DARDO twin (Bofors) 40 mm systemen (600-900 spm per toren) tegen op dekhoogte binnenkomend onheil.
Ondanks het modernere uiterlijk met een helidek was het toch de Aguirre die in 1999 uit dienst werd genomen, en niet de Almirante Grau. Of het de inbouw van de raketsystemen was of het dek vol Bofors in alle soorten en maten, de Almirante Grau gaat nog niet met pensioen.
Meer De Ruyter-klasse bij maritiemdigitaal.nl en nimh-beeldbank.defensie.nl.
(Titelfoto: Almirante Grau’s 15.2 cm kanons in actie in 2004. Foto: wiki-US Navy Chief Journalist Dave Fliesen)
