Eerder werd hier al omschreven hoe Rick Santorum tijdens de voorverkiezingen van Illinois vannacht zijn grote rivaal Mitt Romney kon verrassen en als de facto winnaar uit de strijd kon komen. Hij zou dan niet zozeer de meeste stemmen winnen, het gematigde Chicago maakte dat onmogelijk, maar wel (bijna) de meeste delegates. Hoewel nog niet alle delegates verdeeld zijn en niet alle stemmen geteld, is het inmiddels duidelijk dat Santorum in die opzet niet geslaagd is; van de 53 verdeelde delegates zijn er 43 naar Romney gegaan en maar tien naar de voormalige Senator uit Pennsylvannia. De campagne die Santorum voert lijkt nauwelijks meer als doel te hebben om de nominatie dit jaar nog veilig te stellen. Rick Santorum legt nu de basis voor een betere kans op de nominatie over vier jaar.
Natuurlijk hoopt Santorum nog op een game changing moment om de dynamiek van de campagne te veranderen. Een onwetting kind van Mitt Romney, een beschuldiging van valsheid in geschrifte of fraude, een verhaal over hoe de front-runner ooit zelf als directeur van Bain Capital het ontslag van duizenden Amerikanen heeft bewerkstelligd, zo iets. Als Mitt Romney keihard van zijn sokkel valt, staat Rick Santorum graag klaar om het stokje over te nemen en dit najaar de Republikeinse fakkel te dragen. Mocht zo’n game changer echter uitblijven, dan voert Santorum nauwelijks meer een campagne met het doel om Mitt Romney daadwerkelijk in te halen.
Strategie
Om in Illinois hoge ogen te gooien moest Santorum twee dingen doen: hij moest van county naar county reizen om buiten Chicago de conservatievere stemmers te motiveren om in groten getale naar de stembus te gaan en hem te steunen, en hij moest een consistent en conservatief economisch geluid laten horen waarbij hij in het bijzonder aandacht besteedde aan zijn wortels in een echte middle class family, met zijn opa als mijnwerker voorop. Beiden liet hij de afgelopen dagen en weken na. Hij bracht tijd door op het strand van Puerto Rico waar hij niets te zoeken had en besloot de afgelopen dagen vooral over zijn geloof te praten, de economie zelfs expliciet wegzettend als betrekkelijk irrelevant tijdens zijn campagne.
Het is niet alsof er niets op het spel stond voor Santorum. Als die game changers uitblijven moet hij het van momentum hebben en een week waarin hij het Romney in Illinois heel moeilijk zou maken waarna hij in Louisianna een klinkende overwinning zou boeken, zou veel momentum opleveren. De keuzes die Santorum en zijn team de laatste weken hebben gemaakt hebben dus een gemiste kans opgeleverd, tenzij het doel niet meer is om de nominatie dit jaar veilig te stellen.
2016
Dat de nominatie van Mitt Romney inmiddels onvermijdelijk is, is duidelijk. Als ook Rick Santorum en zijn team zich dat realiseren en zich erbij hebben neergelegd, kunnen ze natuurlijk besluiten dat ze in 2016 meer kans maken. In dat geval volgt een strategiewijziging. Het is dan niet meer van belang om nu zo goed mogelijk te scoren, maar vooral om een brede basis uit te bouwen waarop je als kandidaat over vier jaar terug kan vallen. Door vooral voor eigen parochie te preken, zorgt Santorum er op dit moment voor dat hij op goede voet afscheid neemt van de evangelicals en social conservatives die hij nodig zal hebben als hij over vier jaar meer succes wil hebben. En door in alle staten zijn gezicht te laten zien zorgt hij in ieder geval dat hij over de hele breedte aanhangers heeft die hij in 2016 kan inzetten.
Hoezeer de nominatiestrijd ook een gelopen race is, hij is nog niet voorbij. Terwijl Santorum en ook Gingrich niet meer een campagne voeren met als doel om de nominatie op reguliere wijze veilig te stellen, kunnen ze blijven hopen op dat ene moment dat alles verandert. Wat ze nu echter doen is hinken op twee gedachten: het uitbouwen van persoonlijk draagvlak voor toekomstige doeleinden en het in leven houden van een campagne die eigenlijk op sterven na dood is. Daarmee zullen ze Mitt Romney niet in de problemen krijgen. Illinois laat zien dat Rick Santorum bezig is aan een afscheidstournee voor 2012 en de basis wil leggen voor 2016.
Adriaan Andringa is hoofdredacteur van de WarRoom.
