In de bovenstaande beelden van eerder deze week, vroeg president Obama, niet bewust dat de microfoons al aanstonden, via zijn Russische ambtsgenoot Dmitry Medvedev aan diens opvolger en voorganger Vladimir Putin, om wat tijd en flexibiliteit voor het oplossen van moeilijke buitenlandse dossiers zoals het raketschild. Met dit opmerkelijke verzoek geeft Obama een doorkijkje naar zijn verwachtingen dit najaar en naar zijn buitenlandse beleid in een eventuele tweede presidentiële termijn.
We hadden het eigenlijk niet mogen horen. Voor een persbijeenkomst voerden President Obama en zijn Russische collega Medvedev een gesprekje over grote onderwerpen. Een openstaande microfoon op een internationale nucleaire veiligheidstop in het Koreaanse Seoul bracht het delicate onderhoud toch de wereld in.
Obama: “On all these issues, but particularly missile defense, this, this can be solved but it’s important for him to give me space.”
Medvedev: “Yeah, I understand. I understand your message about space. Space for you…”
Obama: “This is my last election. After my election I have more flexibility.”
Medvedev: “I understand. I will transmit this information to Vladimir.”
Twistpunt
Het NAVO-raketschild in Europa is al jaren twistpunt tussen Rusland en de VS. Het schild moet onder de leiding komen van de VS en is bedoeld om de dreiging uit Iran tegen te gaan. Rusland gelooft hier niks van en vreest dat het schild de afschrikwekkende werking van het Russische nucleaire arsenaal ondermijnt. Het Kremlin zegt dat het raketschild bedoeld is om de oude vijand uit de Koude Oorlog irrelevant te maken.
In de aanloop naar zijn herverkiezing als president van Rusland dreigde Putin met vergeldingsmaatregelen. Concrete acties noemde hij niet. Wel verwees hij naar het moderniserende Russische leger, dat onder andere beschikt over nieuwe intercontinentale raketten en kernonderzeeërs. Medvedev, nu nog de president van Rusland, vindt dat het Russische leger voorbereid moet zijn om het gevaar van het raketschild tegen te gaan: “Uiterlijk 2018 moet we volledig voorbereid en bewapend zijn.”
Rusland zegt wel te blijven onderhandelen. Het Kremlin wil het raketschild samen beheren, maar daar is de NAVO op tegen. Samenwerking behoort voor de NAVO wel tot de mogelijkheden. Verder eist Rusland een garantie van de VS dat het raketschild nooit op Rusland wordt gericht. Medvedev dreigde met vergeldingsacties als dat niet wordt gegarandeerd.
Geen doorbraak in verkiezingsjaar
Na het microfoon-incident verklaarde het Witte Huis dat Obama aan Medvedev wilde uitleggen dat er dit jaar geen doorbraak valt te verwachten in het conflict tussen Rusland en de VS over het raketschild. 2012 is in beide landen een verkiezingsjaar. Putin heeft de presidentsverkiezingen gewonnen. Na zijn inauguratie als president is hij pas verantwoordelijk voor buitenlandse dossiers, zoals de betrekkingen met de VS en de NAVO in het algemeen en het raketschild in het bijzonder.
Obama verdedigde zijn uitspraak door te zeggen dat hij aanstuurt op vermindering van nucleaire wapens, waarbij vertrouwen en samenwerking van groot belang zijn. Het is echter de vraag in hoeverre Vladimir Putin wil samen werken en hij de intenties van Obama vertrouwt. Dit zal moeten blijken in mei. Dan komt de kersverse president Putin op bezoek bij Obama, die dan nog niet verzekerd is van zijn tweede termijn.
Republikeinen
Republikeinen waren snel in hun oordeel over de uitspraak van Obama. Zijn uitspraken bewezen volgens hen opnieuw zijn zwakke opstelling ten opzichte van Rusland. Mitt Romney vond de houding van de huidige Amerikaanse president zorgbarend voor een mogelijke tweede termijn van Obama.
Hoewel het opmerkelijk is dat de president zo nadrukkelijk op een tweede termijn vooruit lijkt te lopen, is het ergens ook wel begrijpelijk. Hij balanceert tussen een herverkiezing en zijn rol in het geopolitieke spel. Toont hij zichzelf (te) zwak, dan komt dat hem op problemen thuis te staan, maar laat hij (te) veel zijn tanden zien, dan zit het boeken van politieke overwinningen tijdens een tweede termijn er nauwelijks meer in. De open microfoon van Obama en Medvedev biedt daarmee een kijkje in de keuken van geopolitiek beleid in een verkiezingsjaar.
Krijn Schramade is freelance journalist, gespecialiseerd in geopolitiek beleid.
