Gisteren bracht Trouw een opmerkelijk artikel over onderzoek van Motivaction. “Allochtone jongeren lijken op autochtone” was de kop, met als ondertitel “Jongeren houden van kopen en consumeren, welke achtergrond ze ook hebben. Dat is een motor van integratie.” Het artikel in Trouw staat vol met zulke nonsens dat je je af vraagt waarom Motivaction in hemelsnaam denkt dat dit positieve publiciteit oplevert. We gaan stap voor stap fileren.
1. Lees het stuk [PDF]
2. Waarom vergelijken?
Het blijft onduidelijk waarom de onderzoekers dit onderzoek hebben uitgevoerd. Welke verschillen zouden er bestaan tussen jongeren die allemaal hier geboren zijn, maar ouders hebben die dat soms wel en soms niet is overkomen? Op welke terreinen zouden die verschillen dan bestaan? Kortom: wat is de aanleiding voor of relevantie van deze vergelijking?
3. Wie en wat zijn onderzocht en is er wel vergeleken?
We weten alleen dat het onderzoek is gehouden onder “Nieuwe Nederlanders” en we maken op dat dit wil zeggen “Turkse en Marokkaanse Nederlanders tussen de 20 en 35 jaar”. We hebben geen idee of er vier mensen geïnterviewd zijn, of er acht maanden etnografisch veldwerk is uitgevoerd of dat er 1200 jongeren een enquête hebben ingevuld. We weten niet wat de onderzoeksvraag was of welke variabelen centraal stonden. Er wordt steeds een vergelijking gemaakt tussen autochtoon en allochtoon, maar niets wijst erop dat de eerste groep ook is onderzocht.
4. Er is iets veranderd
Deze jongeren zijn “steeds meer” op hun autochtone peers gaan lijken, waarmee het onderzoek dus melding maakt van een verandering. Een verandering kan je alleen meten als je ook eerder onderzoek hebt gedaan. Daarover wordt niet gesproken.
5. Allochtone jongeren zijn moslims
Hoewel het artikel gaat over jongeren van Turkse en Marokkaanse afkomst, spreekt de kop over allochtonen. Ondanks dat in spreektaal vaak deze groep bedoeld wordt met dit woord, zijn er natuurlijk ook heel veel allochtone jongeren die van Surinaamse, Kaapverdische of Duitse afkomst zijn. Daarnaast wordt er in het stuk vanuit gegaan dat deze jongeren met deze afkomst automatisch moslim zijn. De mogelijkheid dat je met Turkse of Marokkaanse ouders niet in Allah gelooft is er niet.
6. Religie is een oude waarde
Ramadan vieren wordt een oude waarde genoemd, waarmee wordt geïmpliceerd dat religie iets van het verleden is. Bovendien wordt godsdienst in zijn totaliteit gereduceerd tot een waarde, een soort attitude (zie ook punt 8).
7. Autochtone jongeren zijn nooit religieus
In het begeleidende bericht op de site van Motivaction staat dat hét verschil tussen allochtone en autochtone jeugd is dat de eerste religie niet uit het oog verliest. Uit het krantenbericht maken we op dat religie een waarde is die allochtonen hebben. Er wordt dus gedaan alsof autochtone jeugd nooit gelooft. In 2010 had volgens het CBS 56 procent van de bevolking boven de 18 jaar een kerkelijke gezindte. Daar moeten ook jongeren tussen de 20 en 35 bij zetten, gegeven de populariteit van bijvoorbeeld Flevo Festival. De onderzoekers hebben alleen onderzoek gedaan “onder Nieuwe Nederlanders” (zie punt 2) en moeten dus ofwel zich vergissen ofwel ongelooflijk dom zijn.
8. Alle jongeren willen bij de NCRV
Hoewel alleen allochtonen religieus zijn (punten 5 en 7), zoeken zowel allochtone en autochtone jongeren naar “zingeving”. Het gaat dan om “richting en inspiratie”, vage termen die je meestal ziet als motto van de KRO of de NRCV. Welk idee over religie versus zingeving hanteert Motivaction nu precies? In de alinea erna merken de onderzoekers terloops op dat in onze samenleving “levensbeschouwing naar het privédomein is verdrongen of helemaal geen rol meer speelt”. Dit is tegenstrijdig met de behoefte aan zingeving en suggereert bovendien dat de religieuze allochtonen niet mee doen aan de samenleving.
9. Spullen kopen is een nieuwe waarde
Boodschappen doen en koopgedrag zijn helemaal van deze tijd.
10. Het gezinsleven belangrijk vinden is religieus
Wanneer je belang hecht aan het gezinsleven is dat een teken van identificatie met religie, schrijven de onderzoekers. Kinderen willen is daarmee ouderwets (zie punt 6).
11. Een hoofddoek dragen is praktisch
Deze jongeren nemen een praktische houding aan ten aanzien van religie en dat betekent wel een hoofddoek dragen maar niet naar de moskee. Een hoofddoek is dus efficiënt en handig, naar de moskee gaan niet?
12. Vrouwen gaan werken om meer spullen te kunnen kopen
Het aantal tweeverdieners onder mensen van Turkse en Marokkaanse komaf is gestegen en de onderzoekers zien dat als een teken van groeiende gerichtheid van vrouwen op consumeren. Het gaat er niet in dat in deze gezinnen de vrouw misschien wel aan het werk is gegaan uit economische noodzaak om het hoofd boven water te houden. De derde wereld, waar vrijwel geen enkele vrouw de luxe heeft thuis te blijven, is dus eigenlijk ook uiterst modern.
13. Een focus op consumptie is een teken van integratie
Door je te richten op consumptie zul je sociaal stijgen volgens de onderzoekers. Welkom in Nederland waar je pas beschaafd bent als je het neoliberalisme omarmt. Volgens deze logica waren alle gastarbeiders trouwens al direct geïntegreerd, want zij kwamen immers naar Nederland op zoek naar een beter economisch leven.
14. “Deze ontwikkeling vraagt om een andere manier van denken”
Dit is de nogal puzzelachtige aanbeveling. De onderzoekers gaan hier de discussie aan met een onbekende tegenstander die altijd verkeerd dacht. Over wie of hoe is onduidelijk, net als dat onduidelijk is om welke ontwikkeling het nu precies gaat (zie punt 4). De andere manier van denken is dat we niet meer moeten spreken over integratie, maar over participatie. Opmerkelijk genoeg stellen de onderzoekers enkele alinea’s daarvoor integratie gelijk aan participatie.
15. Conclusie: beide ‘soorten’ jongeren streven naar een comfortabel en plezierig leven
No shit Sherlock! Graag in de comments aangeven als je jongeren (autochtoon of allochtoon) kent die streven naar een ongerieflijk en lastig leven.
Het is een raadsel waarom Trouw dit stuk heeft geplaatst. Het is overduidelijk bedoeld als sluikreclame voor Motivaction dat met grote graagte marketingkul als ‘statusgerichte carrièremakers’ en ‘moderne statuszoekers’ verkoopt. Meer gepast was het geweest als de redactie van Trouw bij het binnenkomen van dit stuk een kritische blik had geworpen op de inhoud en een exposé had geschreven over de kolder die bij dat bedrijf door gaat voor onderzoek. Er zijn immers genoeg overheidsinstanties die deze meuk afnemen en er beleid op baseren.
Motivaction heeft (nog) geen gehoor gegeven aan het verzoek om meer informatie over het onderzoek. Op de site staat enkel het krantenartikel.
Met dank aan Gyurka Jansen en Martijn de Koning.
