Op dit moment wordt in het Catshuis weer onderhandeld over nieuwe bezuinigingen en lastenverzwaringen. Eigenlijk staat er al één ding vast; de tabaksaccijnzen zullen nog meer worden verhoogd. Waarom ik dat zo zeker weet? Altijd als de overheid geld nodig heeft zijn er twee zaken die vrijwel onmiddellijk verhoogd worden: verkeersboetes en tabaksaccijnzen. Om een voorbeeld te nemen; in 2010 waren de accijnzen 31 procent hoger dan in 2005. Als we nog wat verder teruggaan in de geschiedenis zien we dat de stijgingen gigantisch zijn geweest; in 2000 kreeg de overheid nog 3 miljard gulden (ongeveer 1,36 miljard euro, pdf) aan accijnzen binnen, in 2005 was dit ongeveer 2 miljard euro en in 2010 2,5 miljard euro. Dat is een stijging van 84 procent in tien jaar tijd! Steeds minder mensen in Nederland roken maar de opbrengsten uit tabaksaccijnzen nemen alleen maar toe. Op dit moment krijgt de overheid 73 cent van elke euro die aan tabak wordt uitgegeven.
Op zichzelf lijkt er niets mis met tabaksaccijnzen, daarmee worden immers de kosten die tabaksgebruikers maken voor de maatschappij vergoedt zou je zeggen, toch? Maar nee, de tabaksconsument blijkt vooral een melkkoe te zijn voor de overheid. Neem nu bijvoorbeeld de zorgkosten, een vaak gehoord argument om de hoge tabaksaccijnzen te verdedigen. Het RIVM deed hier in 2006 onderzoek naar, met opvallende conclusies. Uit dit rapport blijkt namelijk dat roken per jaar ongeveer 2 miljard euro aan zorgkosten geeft. Tegelijkertijd vond men dat over de hele levensloop, rokers juist voordeliger zijn dan gemiddeld. Dat komt omdat ze, door het roken, minder lang leven en daardoor gemiddeld minder zorg nodig hebben op latere leeftijd. Het RIVM haalt hierin een onderzoek aan waaruit blijkt dat niet-rokende mannen over hun hele leven gemeten 15 procent meer aan zorg kosten en niet-rokende vrouwen 18 procent meer (pdf). Dat argument gaat dus niet op.
Geen bedrijfstak zo gul voor goede doelen
Los daarvan krijgen de tabaksfabrikanten erg weinig krediet voor de goede dingen die ze doen. Duizenden mensen werken in de Nederlandse tabaksindustrie waarbij Philip Morris International met meer dan 1400 banen in Bergen Op Zoom een van de grootste werkgevers in Zuid-Nederland is. Philip Morris International doneert verder meer dan 25 miljoen dollar per jaar aan goede doelen (pdf). Geen enkele bedrijfstak doet zoveel aan zelfregulering als de tabaksindustrie. Desondanks wordt deze industrietak onevenredig hard aangepakt; torenhoge accijnzen, een reclameverbod, een consumeerverbod op verschillende locaties, enzovoorts.
Ik stel voor dat roken weer een keuze wordt. Laat iedereen weer zelf hun eigen beslissingen maken, of je gezond of ongezond wil leven. Iedereen weet dat roken schadelijk is, waarom moet de overheid zich bemoeien met de levenskeuzes van de mensen? Niet voor niets was het eerste land wat anti-tabaksmaatregelen toepaste Nazi-Duitsland. Bij de nazi’s was je lichaam namelijk niet van jezelf maar van het land, de natie, de Führer. Los van het feit dat dat het moreel verwerpelijk is dat de overheid zo veel verdient aan ongezond gedrag, maakt diezelfde overheid zich afhankelijk van de tabaksopbrengsten. Als alle rokers morgen zouden besluiten te stoppen met roken dan moeten er nog wat overlegdagen extra in het Catshuis ingepland moeten worden.
Alcohol en vet zijn schadelijker
Ik pleit er dan ook voor om de tabaksindustrie als een normale industrietak met gezondheidsissues te behandelen. Net zoals we dat doen bij de fastfoodindustrie, de drankindustrie en andere producenten van ongezonde producten. De maatschappelijke schade van alcohol en vet eten zijn vele malen groter dan die van tabak. Desondanks mogen die beide bedrijfstakken wél reclame maken en zit er op drank veel minder accijns dan op tabak. Zorg voor goede voorlichting maar geef tabaksfabrikanten ook weer de mogelijkheid om te sponsoren en reclame te maken en bouw de tabaksaccijnzen stapsgewijs af. Maak roken weer een keuze!
Jasper de Groot is student geschiedenis en rookt minder dan 2 pakjes sigaretten per jaar
