Een derde van de leerlingen in de brugklas, meer meisjes dan jongens, heeft het idee dat ze niet kunnen of mogen uitblinken op school. Van de tieners uit gecombineerde vmbo/havo-klassen heeft zelfs 41% het idee niet te kunnen uitblinken in de klas. Dit blijkt uit het onderzoek LEERLIJN van het Centrum Brein & Leren, verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Ruim tweeduizend leerlingen in de eerste klas van het vmbo, havo en vwo vulden een online vragenlijst in naar de vaardigheden, beleving, motivatie en sociale omgeving. Ook de mentoren van de brugklassers beantwoordden vragen over diverse onderwerpen.
Kop -> Maaiveld = afhakken
Met LEERLIJN brengen de onderzoekers in kaart welke factoren een rol spelen bij een al dan niet succesvolle schoolloopbaan. Het onderzoek focust op de leerling. “De schoolprestaties van een tiener staan nooit alleen en op zichzelf. Het heeft te maken met goed in je vel zitten, de invloed van vrienden, de ontwikkeling van je brein, het gedrag van de leraar en het klimaat op school”, vertelt Jelle Jolles, directeur van het Centrum Brein & Leren.
Het blijkt ook dat een gevoel van ‘niet kunnen en mogen uitblinken’ samengaat met een lagere leermotivatie. Wanneer een leerling wordt geremd, door bijvoorbeeld klasgenoten, en daardoor motivatie verliest, laat hij minder van zichzelf zien. Jolles: “Leraren en ouders zijn belangrijk bij motivatie; sluit aan bij de beleving van de tiener, prikkel ze met voorbeelden, maak ze nieuwsgierig en heel on-Nederlands: prijs iemand die zijn hoofd boven het maaiveld uitsteekt.”
Onderpresteren
Ook heeft LEERLIJN onderzoek gedaan naar onderpresteren. Een op de drie gymnasiumleerlingen zegt van zichzelf dat ze het op school beter zou kunnen doen dan ze nu laat zien en dus onder zijn/haar niveau presteert. Volgens de mentor is 17% een onderpresteerder. Bij tien procent van de leerlingen zegt zowel de leerling zelf als de mentor dat de leerling een onderpresteerder is. Het gaat veel vaker om jongens (73%) dan om meisjes (27%).
We moeten af van de zesjescultuur en inzetten op excellentie luidt de boodschap binnen het onderwijs- en het overheidsbeleid. Plusklassen, pre-universities, verdiepingsonderwijs: het heeft de laatste jaren een enorme vlucht genomen. Jolles vraagt zich af of de leerling wel op die activiteiten zit te wachten. “Hoe bereik je leerlingen die faalangstig zijn of totaal de motivatie hebben verloren?” Hij pleit voor maatwerk en stelt daarbij de leerling centraal.
Met de bevindingen uit LEERLIJN wil het Centrum Brein & Leren initiatieven ontwikkelen die zijn gericht op het stimuleren van een gunstig klimaat voor excellentie en het herkennen van onderpresteerders op alle schoolniveaus.
Dit was een persbericht van LEERLIJN, verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam.
