Wie op het strand van de Mexicaanse badplaats Acapulco ligt en tussen de Coronaflesjes door over de Stille Zuidzee uitkijkt, ziet een horizon waarachter op 10°18′N 109°13′W het zes km² kleine eiland Île de Clipperton ligt. Île dus en geen Isla. Hoewel Clipperton wat dichter bij de Mexicaanse kust ligt dan bij de Franse côte, is het eiland van de Fransen. In 1908 probeerden de Mexicanen daar verandering in te brengen.
Ramon Arnaud
Op vakantie in Mexico stuitte ik op een opmerkelijke geschiedenis: dat van het naar een Engelse piraat vernoemde eilandje Clipperton dat ook als Île de la Passion bekend staat. Het ringvormige atol werd in 1711 officieel ontdekt door twee Franse ontdekkingsreizigers. Een formele inbezitname van Clipperton door Frankrijk volgde echter veel later, in 1858, onder dictator Napoleon III. Het politiek altijd roerige Mexico begon pas in 1908 te protesteren en werk te maken van zijn eigen claim op het atol.
In augustus 1914 zond de Mexicaanse caudillo Porfirio Díaz legerkapitein Ramón Arnaud Vignon naar het eiland. President Díaz maakte ongetwijfeld dankbaar gebruik van de net uitgebroken Eerste Wereldoorlog. Arnaud arriveerde niet alleen, maar werd vergezeld door zijn vrouw en elf soldaten, waarvan enkelen ook hun gezin hadden meegenomen. Hun taak was het tot dan onbewoonde eiland te koloniseren en zo de Mexicaanse claim te versterken.
Guano
Omdat het atol te schraal was om een menselijke kolonie, hoe klein ook, te voeden, werden Arnaud en zijn mensen iedere twee maanden vanuit Acapulco bevoorraad. Er werd een vuurtoren gebouwd, een wachter aangesteld en guano gewonnen voor uitvoer. Uiteindelijk groeide de kolonie dat jaar naar circa 100 bewoners.
Helaas voor Arnaud gooiden ontwikkelingen in de – tegen president Díaz gerichte – Mexicaanse Revolutie (1910-1920) roet in het eten. Of specifieker: de bevoorrading hield op, en daarmee was er niets meer te eten. Toen eind 1915 een Amerikaans marineschip het eiland aandeed, trof de bemanning een door voedselgebrek gedecimeerde en hongerende bevolking. Het Amerikaanse aanbod om het eiland te evacueren werd door Arnaud echter van de hand gewezen.
Koning
In 1916 kwam Arnaud bij een ongeluk om het leven, toen hij alsnog achter een passerend schip aanroeide om de aandacht van de bemanning te trekken. Begin 1917 waren alleen nog vuurtorenwachter Victoriano Álvarez en 15 vrouwen en kinderen in leven. Álvarez greep zijn kans en kroonde zichzelf tot koning van Clipperton. Vervolgens begon hij de vrouwen te verkrachten en degenen die daar vervelend over deden te vermoorden. De weduwe van kapitein Arnaud was echter niet gediend van Victoriano I zijn avances en doodde zelf de koning/vuurtorenwachter.
Niet lang daarna, in juli 1917, voer het Amerikaanse marineschip U.S.S. Yorktown voorbij. Dit keer accepteerden de laatste overlevenden van de tragedie, vier vrouwen en zeven kinderen, wel het aanbod om geëvacueerd te worden. Uiteindelijk werd de vraag of het eiland Frans of Mexicaans was voorgelegd aan de paus, die de hete aardappel doorschoof naar de Italiaanse koning Victor Emmanuel III. Het zal niemand verbazen dat deze het atol in 1931 definitief aan het machtige buurland Frankrijk toewees.
Tot op de dag van vandaag is het atol een overzees Frans gebiedsdeel. Nu is het wachten tot iemand er olie vindt…
Edwin Ruis vermaakt zich met geschiedenis en reizen en zet ook weleens wat op zijn eigen blog.
