Zal de PVV de komende verkiezingen winnen of zal zij het onderspit delven? Zaterdag waren twitteraars er als de kippen bij om hun mening te geven. We mochten lezen dat Wilders inconsistent is, aangezien hij zeven weken heeft onderhandeld om aan een norm te voldoen die hij uiteindelijk verwierp, dat AOW’ers er met de plannen van Rutte-1 niet op achteruit gaan en dat het vreemd is dat Wilders opeens alleen voor ouderen vecht. Velen zien de toekomst van de PVV somber in. Het is wachten op de peilingen die deze vermoedens bevestigen of tegenspreken.
Nu denk je misschien: als je een boek over de PVV-achterban schrijft, is het makkelijk in te schatten hoe het met Wilders zal aflopen. Maar dat is juist niet het geval. Mijn onderzoek laat zien dat de trouwe achterban van de PVV minimaal is. Deze kleine groep burgers gelooft alles wat Wilders zegt, denkt dat de islam echt een bedreiging is en dat een terugkeer naar de gulden de economische problemen zal laten verdwijnen. En ga zo maar door.
Onvoorspelbare kiezers
En de rest van de PVV-achterban? De meerderheid van de PVV-kiezers is zeer losjes met de partij verbonden op basis van basale thema’s die structureel problematisch voor hen zijn: de multiculturele samenleving, normen en waarden, ellende in de publieke sector en weinig transparante politiek. Dit zijn allemaal thema’s waar het bij de Catshuis-onderhandelingen niet om ging. Bovendien twijfelen deze aanhangers structureel of ze Wilders moeten steunen. Dat is niet iets van deze week, dat was altijd al zo. En dus hebben we nauwelijks een beeld wat deze burgers vinden van het compromis dat in de maak was, en de weigering van Wilders ermee in te stemmen.
De beste inschatting is dat PVV-aanhangers op gewone burgers lijken. Vrijwel alle burgers hebben een goede politieke intuïtie. Dat is niet hetzelfde als gedetailleerde politieke kennis: burgers weten wat ze globaal van de politiek kunnen verwachten, maar ze kennen nauwelijks specifieke politieke voorstellen.
Politieke intuïtie
De politieke intuïtie van burgers is in dit geval vrij simpel. Iedereen weet dat de kans groot is dat het ontslagrecht wordt aangepakt, de WW verkort, de AOW versoberd, de zorg duurder en de hypotheekrenteaftrek beperkt. De overheid kan het allemaal niet meer betalen, dus burgers moeten zelf in de buidel tasten. Veel partijen staan de bovenstaande maatregelen voor en door de compromiscultuur weet iedereen dat al deze maatregelen dus vroeg of laat werkelijkheid worden. PVV of geen PVV.
Is het dus belangrijk voor PVV-aanhangers dat Wilders de coalitie heeft opgeblazen? Geen idee, want we weten niet wat PVV-aanhangers van al deze maatregelen denken. Daarnaast is voor iedereen duidelijk dat Wilders deze maatregelen vooral heeft vertraagd maar niet tegengehouden. Dat sluit aan bij het algemenere negatieve oordeel van PVV-aanhangers over de politiek op zich, namelijk dat burgers onvoldoende controle hebben over politieke besluiten. Dat kan een reden zijn om bij de PVV te blijven, ook als men het afbreken van de onderhandelingen eigenlijk een superslechte actie vond.
Chris Aalberts is docent en onderzoeker politieke communicatie en bereidt een boek voor over de achterban van de PVV.
