Todat Barack Obama op 18 maart 2008 de bovenstaande woorden sprak, waren ras en huidskleur belangrijke onderwerpen tijdens de presidentsverkiezingen van dat jaar. Republikeinen hadden Obama’s controversiële zwarte dominee Jeremiah Wright als aanleiding genomen om de Democraat aan te vallen. Ze koppelden hem aan uitspraken van Wright als “No, no, no, not God bless America. God damn America”, todat de senator uit Illinois zijn bovenstaande “A More Perfect Union” speech hield en de discussie in grote mate beëindigde. Deze week kwam Wright wederom naar de voorgrond van het politieke strijdtoneel, en daar maakt Obama dankbaar gebruik van.
Verbinden en verenigen
De speech die Obama in 2008 over het onderwerp hield, was één van de keerpunten in de verkiezingsstrijd. De manier waarop de toekomstige president zijn hand wist uit te steken naar blanke Amerikanen die zich zorgen maakten, zonder zwarte activisten tegen zich in het harnas te jagen, voedde het idee dat deze man Amerika weer kon verbinden in een tijd van extreme polarisatie. Hoewel John McCain heel expliciet en bewust uit de buurt bleef van elke discussie over ras en huidskleur, hij sprak zelfs zijn aanhangers er op aan die daar wel een punt van maakten, hielden veel Republikeinen het onderwerp levend. Dat pakte uiteindelijk in het voordeel van Obama uit. Het bood hem een kans zich nadrukkelijk tegen het politieke klimaat te verzetten, en gaf hem ondertussen de mogelijkheid zich te positioneren als de man die Amerika weer zou verenigen.
De afgelopen dagen werd Wright wederom ten tonele gevoerd. De vooraanstaande krant The New York Times had de hand weten te leggen op een strategisch rapport van een Super PAC, dat zich als doel heeft gesteld om Obama te verslaan. Daarin werd Jeremiah Wright als basis voor een uitgebreide negatieve campagne gebruikt. Het was slechts een rapport waarin de mogelijkheid werd bekeken om Wright tegen Obama te gebruiken en er werd door de bewuste organisatie geen vervolg aan gegeven, maar toch dook het campagneteam van president Obama er bovenop. Jim Messina, de campagneleider van president Obama, ging er uitgebreid op in:
This morning’s story revealed the appalling lengths to which Republican operatives and SuperPacs apparently are willing to go to tear down the President and elect Mitt Romney. […] The blueprint for a hate-filled, divisive campaign of character assassination speaks for itself. It also reflects how far the party has drifted in four short years since John McCain rejected these very tactics”
Het debat opblazen
Het team van Obama maakt het onderwerp bewust groter dan het werkelijk is. Mitt Romney distantieerde zich nadrukkelijk van het strategische plan – “I want to make it very clear, I repudiate that effort” – maar dat deed geen afbreuk aan het feit dat de strategen van Obama het tot groot nieuws maakten. Vreemd is dat echter niet. Het debat rond Jeremiah Wright heeft president Obama al eens gewonnen. Als ras en huidskleur een onderwerp worden van deze campagne, is dat een discussie die Obama in zijn voordeel kan beslechten. Bovendien zal dat die grote maatschappelijke beweging wederom op de been brengen die in 2008 zo belangrijk was voor de verkiezing van Obama. Als de Republikeinen de zwarte gemeenschap een reden geven om weer in groten getale naar de stembus te gaan, kan dat alleen in het voordeel van de president werken.
De belangrijkste reden om het op te blazen is echter dat Team Obama het debat probeert te verleggen van de economie naar andere onderwerpen. Hoewel het zeker niet bepaald is dat Romney de verkiezingen zou winnen als ze puur om de economie zouden draaien, is het wel duidelijk dat de tegenvallende economische cijfers het niet makkelijker maken voor de president. Daarom zoekt Obama al tijden naar onderwerpen die het maatschappelijk discours kunnen verplaatsen. De laatste tijd droeg hij de liquidatie van Osama bin Laden, het homohuwelijk en nu dus ras als politiek twistpunt aan, om duidelijk te maken dat deze verkiezingen over meer dan de economie alleen gaan.
Of die strategie gaat werken valt te bezien. Voorlopig laten de Republikeinen zich nauwelijks van de wijs brengen. De reactie van John Boehner, leider van de Republikeinen in het Huis van Afgevaardiden en voorzitter van dat politieke instituut, reageerde rustig op de controverse. Deze verkiezingen moeten volgens hem over werkeloosheid en de economie gaan, niet over randzaken. Ook het debat over het homohuwelijk is al weer redelijk verstomd zonder dat Republikeinen al te veel gehapt hebben. Een discussie over ras en huidskleur zou president Obama uitkomen, maar of dat debat in aanloop naar december gevoerd gaat worden, valt te bezien. Team Obama zal echter alles op alles zetten om dat te bereiken.
Adriaan Andringa is hoofdredacteur van de WarRoom.
