Om heel eerlijk te zijn, ik snap de ballen van financieel-economische zaken. Ja, dat geef ik heel eerlijk toe. Van de crisis waarin we nu al geruime tijd zitten, ik snap er weinig van. Er is gesjoemeld, volop geprofiteerd en evenzoveel door de vingers gezien. Zolang we verblind waren door het glanzende goud van de alsmaar toenemende welvaart, was er niemand die echt stennis schopte. Tot hier reikt mijn algemene kennis wat de huidige crisis betreft. Terwijl ik op de middelbare school wél Economie in mijn pakket had.
Tuinier Chance vs. economische conjunctuur
Ik was er niet slecht in. En ook niet echt goed. Nooit scoorde ik hoger dan een zeven, maar meestal een magere zes. Mijn redding had ik te danken aan mijn leesgedrag. Deze zorgde voor een tijdelijke opleving, een trendbreuk. Ik las graag. Toen mij tijdens het mondelinge tentamen werd gevraagd om de term economische conjunctuur uit te leggen, dacht ik onmiddellijk aan het boek Being There van Jerzy Kozinski. Over de onnozele tuinier Chance die door een samenloop van omstandigheden razendsnel de maatschappelijke ladder opklimt, tot aan mogelijke kandidaat voor het Amerikaanse presidentschap toe. Iedereen ziet hem voor een genie aan, terwijl hij de onnozelheid zelve is. De kans dat zoiets in het echte leven gebeurt, is natuurlijk gering; maar hij heet niet voor niets Chance. Wanneer hem wordt gevraagd naar zijn mening over de economie, dan antwoordt hij in termen van tuinieren. Zo verdeelt hij de economie in verschillende seizoenen en iedereen roemt hem erom. Hij wordt aangezien voor een origineel denker, een integer en wijs mens, onaangeraakt door de tijd van carrièrejagers en betweters. Het concept van de onnozelaar die de wereld verbaast is later vermakelijk uitgewerkt door Robert Zemeckis in Forrest Gump, maar dat terzijde.
Bezorger van Algemeen Dagblad
Terug naar mijn mondelinge tentamen Economie. Om de term economische conjunctuur uit te leggen, dacht ik dus aan de tuinmetafoor van Chance – en antwoordde dat het zoiets was als de seizoenen binnen het economische leven gedurende een gegeven periode, of zoiets. De docent, die kennelijk nog nooit van het boek gehoord had, omdat niet schrijvers maar economen zijn afgoden waren, wipte enthousiast op. Eindelijk zat er een leerling tegenover hem die niet droog gestampte definities opdreunde, maar zowaar blijk gaf van eigen inzicht. Hij vroeg of ik deze seizoenen, gesteld dat het er vier waren, kon noemen. Ik zei dat ik dat kon en liet wat begrippen vallen die ik in het Algemeen Dagblad had gelezen. Ik was destijds bezorger van deze krant. De begrippen die ik opdreunde waren ‘opleving’, ‘hoogconjunctuur’, ‘recessie’ en ‘depressie’. Waarna de docent oordeelde dat ik mij de materie prima had eigen gemaakt. Beloning: een acht.
Overbodige Staten-Generaal
En nu willen allerlei economisch niet bijster doorgeleerd hebbende kiezers op instigatie van enkele politieke partijen die hen om het hardst naar de mond proberen te praten, dat we met z’n allen gaan stemmen over het Europees Stabiliteitsmechanisme. Ik pas. Als we zo nodig willen stemmen over iedere kwestie waar het merendeel de ballen van snapt, dan kunnen we de hele parlementaire democratie wel opdoeken. De Nederlandse burger die het zó goed weet, dat hij de Staten-Generaal overbodig maakt? Het is de utopische onzin van een verwend smaldeel dat zich de navel van de wereld waant omdat ze nooit iets anders heeft gezien, als je het mij vraagt. Intussen worden we aan alle kanten ingehaald door landen die allang hebben ingezien dat democratie geen ideaal is. Democratie is de slechtste bestuursvorm, op alle andere bestuursvormen na.
Democratie: zuiver middel tot conservatieve neigingen
Wie deze woorden van Winston Churchill goed leest en realistisch genoeg is om ze te begrijpen, zal het niet zo gauw in zijn hoofd halen om te doen alsof democratie een ideaal is. En al helemaal geen ideaal dat in zijn absolute vorm gerealiseerd moet worden. In de handen van politieke partijen die dit soort volksraadplegingen eisen, verwordt democratie tot een middel van zuiver conservatieve neigingen. Zoals de paus die in de strijd tegen AIDS en overbevolking maar blijft hameren op meer christendom, terwijl de wereld niet meer christendom nodig heeft, maar meer condooms. Zo hebben we in Europa ook niet meer democratie nodig, maar meer dictatuur. Dus hevel een paar van onze nationale bevoegdheden, samen met die paar miljard euro voor het ESM, maar lekker naar Brussel, voordat we als Calimero het verongelijkte nakijken hebben.
Said El Haji (1976) studeerde Nederlandse taal- en letterkunde in Leiden en won in 2000 de El Hizjra-aanmoedigingsprijs voor zijn verhaal ‘De kleine Hamid’. Dit verhaal werkte hij uit tot zijn debuutroman De dagen van Sjaitan (2000), dat een ware hausse aan media-aandacht beleefde en die inmiddels ook in het Frans is verschenen. Van zijn hand verscheen verder nog Goddelijke duivel (2006) en De aankondiging (2011).
