In 1987 – ik was toen tien jaar oud – gingen we voor het eerst op vakantie naar het echt verre buitenland. Frankrijk. Ik weet nog goed hoe het stokte, zo’n tien kilometer voor de Franse grens. File. Afgrijselijke, eindeloze file. En het was heet. Bloedheet. En wij maar ruzie maken, achterin. Oververhit, want de enige airco was het open raam, en het was windstil. Gansch de Benelux was op weg naar vakantiebestemming nummer één. Met de auto. Met de vouwwagen. Met de Caravan. En gansch de Benelux werd door de Fransoos doorgelicht. Naar vol-le-di-ge willekeur. Gansch de Benelux kookte dus gaar in het eigen sop. En de Fransoos stond erbij en keek ernaar. Goedkeurend, uiteraard. Want zo waren ze, die Fransozen.
Schengen, Ja!
God, wat was het fijn dat dat allemaal niet meer hoefde, in 1992. Ik kan me er nu nauwelijks nog iets bij voorstellen – wachten voor de douane op de snelweg, of in de trein. Europa heeft zo zijn mooie kanten. De Fransoos hoeft niet langer gehaat wegens de douanepraktijken. Net als de Duitser, overigens. Nog mooier was dat we in 2002 eindelijk van al dat gedoe met geld wisselen af waren – hoeveel duizenden Peseta’s gingen er nou ook weer in een Gulden? En hoeveel provisie kostte het Lires te pinnen in Rome? Je kon – van de ene op de andere dag – gewoon, in heel Europa, hetzelfde geld pinnen van de eigen rekening, zonder provisiekosten en zonder het overzicht over de uitgaven te verliezen.
Maar goed. Het kan nog veel beter. Als veelreizend Europeaan word ik compleet gestoord van de telecommarkt. In ieder buitenland betaal je je blauw. Ik heb inmiddels een Engels, een Italiaans en een Nederlands nummer en overweeg een Belgische SIM alleen al vanwege de doorreis. Hoog tijd dat we de mogelijkheid krijgen om binnen Europa voor één en hetzelfde lage tarief te kunnen bellen en internetten. Maar dat gaat alleen gebeuren als de Europese Unie het de providers oplegt. Tot die tijd betaalt u zich blauw als u elders in de Unie uw vakantie boekt. Geldklopperij die de Unie kan voorkomen. Daar bestaat de Unie immers voor.
Leve de unie!
Ik zou de gemakken van de Unie voor geen goud willen missen, en iedere Nederlander die zo trots is op de welvaart die ons land de afgelopen decennia bijeen heeft geharkt zou dat met me eens moeten zijn: zonder de unie was de economische boom in de jaren negentig vermoedelijk een flink stuk minder hoog geweest. Zonder de Unie hadden we niet zo gemakkelijk Lowcost van hot naar her kunnen vliegen om onze zaken te regelen. Zonder de Unie waren we ongetwijfeld ook heel trots op Nederland geweest, maar wel met een iets minder dikke bankrekening.
Het is momenteel niet bepaald bon ton om pal te staan voor Europa. Europa is Kafka: de onzichtbare, ongrijpbare vijand die zonder dat de kiezer het merkt bepaalt wat wel en niet mag. Een eindeloos web van regeltjes waar iedere volgende stap er slechts toe leidt dat de bewoners van Europa minder burger zijn, en meer onderdaan. Het is beeldvorming die deels zeker terecht is, maar tegelijkertijd door eurosceptici tot welhaast bijbelse proporties wordt opgeblazen. Tenzij we het goede dat Europa ons gebracht heeft kwijt willen, is er toch echt maar één weg naar voren: Europa moet democratischer. En graag een beetje snel.
Van onderdaan naar burger
Europa moet democratischer zodat de bewoners van Europa weer burgers kunnen zijn en zodat ze zelf kunnen kiezen wie in Europa aan welke touwtjes trekt, en de gekozen politici en bestuurders electoraal kunnen afrekenen op hun successen en hun fouten. Dat betekent: een groter deel van de Europese macht naar het Europarlement, minder naar de ambtelijk vertegenwoordigers van nationale regeringen. Verkiezingen voor de rol die nu bekleed wordt door Van Rompuy. Leden van de Europese Commissie worden ofwel direct gekozen ofwel door het Europarlement, maar niet in het geheimzinnige circus waar ministers in achterkamertjes de banen verdelen. Geen onderhandse afdrachten van regeringen aan Europa, maar een zelfstandig Europees budget op basis van Europese belastingen – waarvan de hoogte door de kiezer mede worden vastgesteld. Alleen zó kan de burger beslissen hoe groot en invloedrijk Brussel echt moet zijn.
De oplossing voor de huidige vertrouwenscrisis is niet ‘minder Europa’, want dat is veel te duur, maar ook niet ‘meer Europa’. Dat willen de meeste Europeanen namelijk helemaal niet. De enige juiste oplossing is een Europa waarvan iedereen het erover eens is dat het door Europese kiezers wordt gevormd en niet door technocraten. Voor Nederlandse kiezers dan ook de vraag of ze tegen Europa willen stemmen of voor een democratischer Europa. Aan politici de oproep om juist op dit punt een glashelder standpunt in te nemen en zich niet laten meesleuren in Wilders’ retoriek van vóór of tegen. Europa ontkennen is geen optie, maar alleen ‘voor’ Europa zijn, is niet langer genoeg. Geef Europa terug aan de kiezer.
Miko Flohr vindt het pijnlijk doch symbolisch dat de rechtstreekse trein tussen Den Haag en Brussel, waarin hij dit stuk schreef, binnenkort niet meer zal rijden.
