Er is niet een enorm strategisch inzicht nodig om te beseffen dat ‘Europa’ als concept van politieke en economische eenheid enigszins onder druk staat. De problemen in Griekenland zijn daar maar één voorbeeld van, dat tevens laat zien dat ook in de verschillende lidstaten zelf de politieke verhoudingen zeer gespannen zijn. We hebben dus niet alleen te maken met staten die tegenover elkaar staan, maar ook met onenigheid tussen groepen binnen die landen, historisch gezien misschien wel een logisch gevolg van die supranationale spanningen. Alsof dit recept niet al bewezen explosief genoeg is, hebben we daarnaast steeds meer te maken met veranderende internationale verhoudingen buiten Europa. Dit alles komt samen op het internet, dat met een beetje een archaïsch aandoende omschrijving toch een ‘virtuele wereld’ is waar de landsgrenzen niet zo scherp zijn af te tekenen als ‘in het echt’. Landen die alsnog een eigen grenzen in het virtuele zand proberen te trekken zorgen er voor dat ook het internet deel uit gaat maken van alle multinationale spanningen en al die krachten zullen er voor kunnen zorgen dat ‘Europa’ in een moment van zwakte verschalkt wordt.
Eenheid
Het idee van eenheid lijkt voor Europa al lang verloren, als het er echt al ooit was. Toch leeft er bij een groot deel van de bevolking wel het idee dat er ‘iets moet zijn’. Deze grote groep Euro-agnosten loopt uiteen van mensen die denken aan een gezamenlijk militair apparaat tot anderen die toch de muntunie zo veel mogelijk willen behouden en zo zijn er nog talloze groepen. Niet alleen de herinnering aan een bloedige geschiedenis, ook het besef dat we letterlijk aan Europa vastzitten speelt hier natuurlijk een rol. Enige eenheid bepleiten is daarmee puur pragmatisch, zeker gezien het feit dat (potentieel) grotere economieën sterk in opkomst zijn en hun plek op het wereldtoneel opeisen. Sommige landen in Europa zullen die hete adem minder sterk voelen dan anderen, maar het lijdt geen twijfel dat ieder land met een sterk veranderd geopolitiek landschap te maken krijgt.
Ondanks alle verdeeldheid dendert de Europese ambtenarenmachine door, tot frustratie van veel critici. Het inderdaad misschien ook vreemd om te zien hoe schijnbaar ongestoord Europese Unie en -Commissie vaart maken en een niet aflatende berg aan bepalingen, regels en overpeinzingen formuleert. Als we echter érgens vast zouden moeten willen houden aan een set gezamenlijke bepalingen dan is dat waarschijnlijk wel het internet. De regels voor het net worden steeds meer vastgelegd, en je ziet nu al dat landen hun eigen internetjes willen maken. Europa kan het zich simpelweg niet veroorloven onder de voet gelopen te worden door regels van buiten, wanneer interne verdeeldheid er voor gaat zorgen dat we ons afkeren van een vrij internet voor Europa kan het alle kanten op gaan.
Wilde Westen
Natuurlijk gaat het internet nu al allerlei kanten op, dat is de reden waarom het internet “zoals wij dat kennen” nu al langzaam uit elkaar getrokken wordt. Zelfs het “vrije internet” is ook binnen Europa al meer een idee dan een feit. Probeert u maar eens naar de piratebay te surfen. Wanneer Europa niets voor zichzelf weet te regelen is het hek echter al helemaal van de dam, er zijn dan eigenlijk twee mogelijke vervolgscenario’s. Ten eerste is het -schijnbaar meest positieve- scenario dat de ‘wetteloosheid’ terug zal keren, bij gebrek aan centrale regelgeving. Het is echter waarschijnlijk dat het concept ‘internet’ dan totaal uiteen zal vallen onder druk van allerlei wetjes op lokaal niveau. Een echt Wild West tafereel dus, waar je met veel wegkomt maar je in het volgende stadje niet altijd weet hoe streng de lokale sheriff wel niet is en met welke willekeur deze te werk gaat.
Het andere scenario is dat we nog meer dan nu gewoon de mores van anderen zullen moeten gaan volgen. Dat ons eigen internetbeleid de facto wordt opgelegd door buiten. Dat is uiteraard nu ook al deels het geval, zelfs mét Europese samenwerking aan verdragen als ACTA. Europa lijkt, met internationale partners, nou niet echt te werken aan regelgeving waar de burger ook echt op zit te wachten. Aan de ene kant kun je echter zeggen dat het alternatief nog walgelijker zal uitpakken, maar aan de andere kant is het vooral een reden te meer de koe bij de horens te vatten en ‘Europa’ als politiek concept te behouden en nu eens echt relevant voor ‘de Europeaan’ te maken. Zelfs een teruggang naar een puur handelsblok is dan nog een redelijke mogelijkheid, waarbij doorgang ook online wordt vastgelegd in verdragen. Met alle internationale spanningen zal menig ‘keyboard cowboy’ zich al een weg banen door de grensstadjes met elk een interessante eigen regelgeving, af en toe hopend op een vrijhaven. Een versplinterd Europa zal echter niet de plek wezen waar echt iets kan worden opgebouwd in dit nieuwe landschap.
