Eerder deze week kreeg president Obama kritiek uit onverwachte hoek. Deze keer waren het niet de Republikeinen maar Democratische strategen die zijn visie voor de economie in twijfel trokken. Stan Greenberg en James Carville, beiden belangrijke adviseurs van president Clinton, publiceerden een memo waarin de president wordt opgeroepen om met een nieuw verhaal te komen over de economie en de toekomst van de middle class. Met een speech over de economie in Ohio liet Obama vannacht zien inderdaad zoekende te zijn naar een visie. Zijn campagneslogan ‘Forward’ ten spijt lijkt een plan om Amerika ook echt vooruit te helpen in grote mate afwezig.
Drie pijlers
De economische boodschap waarmee de president op dit moment door het land trekt is gebouwd op drie pijlers. Om te beginnen legt hij de verantwoordelijkheid voor het gebrek aan concrete maatregelen om de economie en werkgelegenheid te bevorderen en het begrotingstekort terug te dringen bij het Congres, dat dankzij de Republikeinse meerderheid in het Huis van Afgevaardigden elke vorm van vooruitgang tegen zou houden. Ten tweede geeft hij aan dat president Romney drastisch zou bezuinigen op alle noodzakelijke voorzieningen voor de armen en de middle class ten faveure van belastingvoordeel voor zijn rijke vriendjes. Tot slot bouwt hij zijn eigen standpunt op het idee van een eerlijker Amerika, waarbij de rijken minder voordeeltjes genieten en de sociale voorzieningen voor de rest van de samenleving beschermd worden.
Op zichzelf zijn alle drie de pijlers van deze economische boodschap begrijpelijk. Wat er echter mist is een verhaal over hoe de president de problemen de komende vier jaar wil aanpakken. Het is makkelijk om de patstelling tussen hem en het Republikeinse Huis van Afgevaardigden vast te stellen, maar wat gaat de president doen om de komende vier jaar wel resultaten te halen en samenwerking af te dwingen? De kans dat de Democraten een meerderheid in het Huis van Afgevaardigden winnen terwijl ze de meerderheid in de Senaat weten vast te houden lijkt nihil. Wat gaat president Obama dan doen om die patstelling te doorbreken en is Amerika er dan niet bij gebaat om een Republikeinse president te kiezen die kan samenwerken met een Republikeins Huis van Afgevaardigden zodat er tenminste iets gedaan kan worden? De patstelling als schuld van de Republikeinen wegzetten biedt geen oplossingen voor de toekomst.
Visie
Daarnaast biedt Obama’s idee van een eerlijker Amerika nauwelijks een visie omtrent economische groei, bestrijding van de werkloosheid of het terugdringen van de het begrotingstekort. Hoezeer er ook van alles in te brengen is tegen het traditionele Republikeinse idee van een trickle-down economy, het idee dat belastingvoordeel voor de rijken tot toename in consumptie leidt en dus tot werkgelegenheid en economische groei waar de hele samenleving profijt van heeft, Mitt Romney zet in ieder geval een visie neer over hoe Amerika uit de huidige crisis moet komen. Daarnaast moeten zijn plannen omtrent drastische bezuinigingen het begrotingstekort ook nog terugdringen. Het eerlijkere Amerika van president Obama dat daar tegenover staat omvat geen concreet plan om diezelfde doelen – economische groei, werkgelegenheid en een sluitende begroting – te realiseren en in zijn eerste termijn heeft hij op die vlakken niet voldoende gerealiseerd om geen nieuw plan te hoeven presenteren.
Economie draait om meer dan harde cijfers of concrete plannen, het draait om het gevoel dat het land de goede kant op gaat en de hoop dat onder de ene president er meer kans op verbetering is dan onder de andere. Dat gevoel begrijpt Obama en daarom is zijn poging om herkozen te worden zeker nog geen verloren zaak. Toch is het schrijnend om te zien hoezeer de president worstelt met een coherente visie over de Amerikaanse economie en de toekomst van de middle class. Hoewel een groot deel van het electoraat zich niet door concrete plannen maar door emotie laat leiden, zal de president toch een verandering ten opzichte van de afgelopen vier jaar moeten presenteren om echt geloofwaardig te zijn als leider van een land in economische tegenspoed. Juist die visie is wat hij voorlopig mist.
Adriaan Andringa is hoofdredacteur van de WarRoom.
