Kim Phuc heeft goede redenen om dit toestel te haten. De napalm die in 1972 op haar dorp Trang Bang viel, werd gedropt door een Skyraider. Overigens een van de luchtmacht van Zuid-Vietnam. Dit terzijde. Voor Korea-veteraan de Skyraider was Vietnam de zoveelste oorlog waar het operationeel in diende. Niet eens de laatste oorlog ook. Gevlogen door voornamelijk Franse huurlingen zag de Skyraider boven Tsjaad tot 1984 actie in een haast vergeten reeks burgeroorlogen waarin Libië en Frankrijk (by proxy) tegenover elkaar stonden. Vanaf 1960 had Frankrijk de gevechtswaarde van de Skyraider al leren kennen in haar strijd tegen Algerijnse onafhankelijkheidsstrijders (1954-1962). Evenmin het soort missies dat ontwerper Ed Heinemann direct in gedachte had toen hij het Douglas team aanvoerde dat in 1944 deze eenmotorige torpedo-duikbommenwerper voor de Amerikaanse marine ontwierp.
De latere Lt. Col. Byron E. Hukee voor z’n Skyraider (foto: Lt. Col. Byron E. Hukee)
Het werd uiteindelijk een alleskunner. Er waren jachtbommenwerpers, ze vlogen Counter Insurgency (COIN) missies, het waren Forward Air Controllers, het werden Airborne Early Warning vliegtuigen aan boord van vliegdekschepen of ze hingen vol met ECM apparatuur voor elektronische oorlogvoering. In totaal werden er tussen 1946 en 1957 3180 Skyraiders gebouwd, met de eenzits A-1H als meest geproduceerde (713 stuks) en AH-1J (72 stuks) als laatste versie. De laatste versies waren niet eens de langst dienende. Gabon stelde haar (ex-Franse) AD-4 series pas in 1990 buiten gebruik.
Skyraider AEW.1 van de Britse Marineluchtvaartdienst (foto: wiki-US Navy)
EA-1F ECM-vliegtuig (foto: wiki-US Navy)
Je zou het niet zeggen gezien de forse afmetingen, maar de AD-1 zoals het toestel oorspronkelijk heette, was een oefening in gewichtsbesparing. Een goed gelukte oefening daar het toestel dankzij het relatief lichte ontwerp uiteindelijk een ogenschijnlijk groteske hoeveel brandstof en lading kon meesleuren. Afhankelijk van de uitvoering wogen de Skyraiders leeg tussen de 4577 en 5851 kilo. De laatste versie, de A-1J, had een maximum startgewicht van 11.340 kilo. Ongeveer evenveel als een normaal beladen C-47 Dakota (11.432 kilo). Komt zo’n C-47 in de lucht op 97 meter² vleugeloppervlak, een volbehangen Skyraider blijft langzaam vliegend manoeuvreerbaar op 37 meter² vleugeloppervlak. Wat wel iets zegt over hoe goed de vleugels van een Skyraider lift genereren.
Ondanks het Dakota-gewicht op een kleiner vleugeloppervlak, was de vleugelbelasting van een Skyraider bij 11.340 kilo nog steeds laag met 306 kilo per meter². Wederom ter vergelijking: een afgeladen F-4 Phantom boven Vietnam deed 558 kilo per meter². Dankzij de lage vleugelbelasting bleef een volbehangen Skyraider lichtvoetig. De snelheid was er dan wel een beetje uit. Had een A-1J een top van 512 km/u, tijdens lange missies boven Vietnam was een kruissnelheid van 220-260 km/u niet ongebruikelijk, en bij grondaanvallen klom de snelheid zelden boven de 460 km/u.
‘Beaucoup Dinky Dau’. Om te ‘vieren’ dat er inmiddels zes miljoen pond ‘crap’ is gedropt op Vietnam, dropt Commander Clarence J. Stoddard in oktober 1965 een toegift. Niet het eerste vreemde wapentuig. De Skyraider was volgens verhalen “capable of carrying everything but the kitchen sink”, wat een Skyraidercrew boven Korea logenstrafte door een gietijzeren exemplaar te droppen op Noord-Koreaanse troepen (foto: wiki-US Navy)
Tegen de tijd dat ze samen met F-4s boven Vietnam in actie kwamen, hadden ze inmiddels de bijnaam Spad gekregen (Franse WOI jager), wat hetzij op hun ouderdom sloeg, hetzij op het olieverbruik van de achttiencilinder Wright R-3350 Duplex-Cyclone motor (2700 tot 3050 pk). Soms was dit olieverbruik de limietfactor voor de missieduur. Met externe tanks had de Skyraider een vliegbereik tot 4828 kilometer, maar de missieduur werd meestal beperkt tot circa tien uur. Wat behoorlijk afzien moet zijn geweest in de cockpit. Minder afzien dan wat er onder hing op je donder krijgen, maar toch.
Als de Spad zelf op zijn donder kreeg, kwam deze verbazingwekkend vaak weer thuis. Twee MiG 17s die gedonder kregen met Skyraiders deden dit niet, en vielen ten prooi aan het 20 mm boordgeschut van de scherp draaiende Skyraiders. Ondanks de aangebrachte extra pantsering op latere modellen, en hun robuuste bouw, verloren de Amerikaanse strijdkrachten toch 266 Skyraiders gedurende de Vietnamoorlog.
A-1J op Sandy alert, Bien Hoa Airfield (foto: Lt. Col. Byron E. Hukee)
Een deel tijdens combat rescue missies waarbij Spads grondondersteuning verleenden wanneer neergeschoten vliegers in vijandelijk gebied gered moesten worden. Voor de reddingsoperatie zelf werden helikopters gebruikt zoals de HH-3E Jolly Green Giant. De Skyraider was vanwege zijn vliegduur en het brede scala aan wapens dat het kon meevoeren het ideale platform voor de escortering van dergelijke reddingsmissies. Het redden van maten uit handen van Charlie was wellicht ook voldoeninggevender dan het droppen van napalm, wat een smerige bezigheid is hoe prettig het ook ruikt ‘s morgens. En zelfs dat zou wel eens een mythe kunnen zijn geweest.
Meer Skyraider in het boek The A-1 Skyraider Combat Journal (Osprey Publishing) geschreven door Lt. Col. Byron E. Hukee, dat in 2013 verscheen. Een boek over zijn Skyraider ervaringen en belevenissen boven Vietnam en Laos. Hij is tevens een drijvende kracht achter de website skyraider.org, waar sommige foto’s met permissie vandaan komen. Daar eveneens veel meer, inclusief Franse bijdragen.
(Titelfoto: Lt. Col. Byron E. Hukee)
