Hallo net afgestuurde kunstenaar. Laat ik met de deur in huis vallen. Ja. You’re fucked. Het is niet meer 1972 en je bent geen uniek mens meer vol belangrijke gevoelens die er toe doen. Het is 2012. Het is crisis. Iedereen haat jou. Iedereen, behalve ik. Om een reden die me zelf ook nog niet helemaal duidelijk is heb ik het op me genomen de poorten van het toch al krappe werkveld wagenwijd open te zetten door u te voorzien van sweet inside-info die ik ook makkelijk voor mezelf had kunnen houden. Door strijd wordt men sterker, zeg ik altijd maar. En ik bedoel strijd. Letterlijk. Als jullie mijn concurrenten worden komt er onherroepelijk een dag dat ik met jullie wil vechten. Letterlijk.
Vorige week hebben we doorgenomen hoe je een goede scenarioschrijver wordt, soort van. Nu gaan we kijken hoe je een succesvol scenarioschrijver wordt, soort van. Oh ja: ik gebruik voorbeelden voor scenarioschrijven omdat het dan lijkt alsof ik iets weet. Maar deze tips gelden net zo goed voor andere kunstenaars die net zijn afgestudeerd in, weet ik veel, ballet. Of trommelen.
1 Wees niet jezelf
Kunst maken is iets anders dan kunstenaar zijn. En kunstenaar zijn is iets anders dan je huur betalen. Er zijn nog steeds onbegrepen zielen die vinden dat kunst onlosmakelijk verbonden is met lijden en dat werken voor ‘the man’ per definitie fout is. Als jij dat bent: succes. We spreken je over een paar jaar als je onsamenhangend mompelend sigaretten bietst bij de wc van Cafe de Pels. Voor de rest van jullie: je bent een eigen bedrijf nu. En je moet werk vinden. Jij hebt geleerd dat je jezelf moet zijn. Dat werk dan vanzelf komt. Dat is niet zo. Je bent een merk dat niemand wil hebben.
Creatievelingen zijn doorgaans niet gezegend met een talent voor netwerken. Dat is het slechte nieuws. Het goede nieuws is: Creatievelingen zijn doorgaans niet gezegend met een talent voor netwerken. Je bent er al vrij snel beter in dan de rest.
In het laatste jaar van de filmacademie komen producenten en omroepen langs om kennis te maken met het Nieuwe Talent. Dat doen ze niet voor de lol. Ze hopen dat jij je presenteert. Als iemand jou een kaartje met een telefoonnummer geeft moet je daar wat mee doen. Het merk dat Jij bent moet in hun geheugen gegrift staan. Dat lijkt een no-brainer. Maar het zal je verbazen hoe vaak jouw concurrenten steken laten vallen. Ze bellen misschien een keertje, worden gevraagd of ze een week later terug willen bellen, en laten het daarbij zitten. Daar zit jouw kans: bel na een week nog een keer. En nog een keer. En nog een keer. Stop net voordat je een omgangsverbod krijgt. Stuur je werk op naar iedereen, ook de werkgevers die onhaalbaar lijken. Bel om te vragen of ze het gehad hebben. En nog een keer. En nog een keer.
2 Werk niet té hard
Té hard werken. Het bestaat. Laten we elkaar niet voor de gek houden, dat weet je best. Je hebt de kunstacademie gedaan.
Sommige ambitieuze scenarioschrijvers leven een serieconcept in waar ze een jaar aan hebben gewerkt. Hé, initiatief. Altijd goed. Nee.
Het is geen goed idee om een pak tekst te sturen van honderd pagina’s om de volgende twee redenen. Ten eerste: jij bent degene zonder baan. Jij hebt alle tijd. De mensen die jou honderd pagina’s moeten lezen komen hoogstwaarschijnlijk tot regel tien voordat ze het in de prullenbak gooien. (Of in de versnipperaar, als het zo’n fancy producent met echte koffie is.) Beter zorg je ervoor dat je beste ideeën in die eerste tien regels zitten.
Ten tweede: zo werkt het niet. Een serie, in dit voorbeeld, ontwikkel je met een producent, een omroep en een regisseur. Iedereen wil er graag iets over kunnen zeggen terwijl het geschreven wordt. Die zelfgemaakte concepten zijn altijd veel te uitgebreid. Met castingvoorstellen, cameravoorstellen, muziekvoorstellen. Wat denk je dat een castingdirector doet? Of een cameraman? Of een componist? Dat is jou werk niet. Jij moet een goed idee en je CV inleveren. Meer niet. Door zoveel werk in te leveren heb je alleen maar te kennen gegeven dat je een amateur bent.
3 Don’t bullshit
Het is mijn persoonlijke opvatting dat alles in het leven dat er toe doet in de kroeg bepaald wordt. En als er iets is dat zowel werkgevers als werknemers in de kunstsector graag doen is het drinken. Geef een rondje en knal tijdens het proosten je verkooppraatje erachteraan.
Ga alleen niet te ver. Opdrachtgevers zijn net zoveel op zoek naar talent als naar ervaring. En als je geen ervaring hebt, gooi het dan op je talent. Als iemand zegt “ik ben een behoorlijk groot project aan het doen met een belangrijke producent in Enschede waar ik niks over kan zeggen” hoort men drie dingen. Eén: er bestaan geen grote producenten uit Enschede. Twee: misschien denk jij wel dat er grote producenten bestaan in Enschede omdat je er geen verstand van hebt. En drie: je kan er niks over zeggen omdat je uit je nek lult en hoopt dat niemand het niet door heeft.
Vertel een fantastisch filmidee en je bent binnen. Vertel dat je met iemand anders een fantastisch filmidee aan het ontwikkelen bent en iedereen verliest de aandacht. Dan ga je toch lekker naar Enschede. Spuit elf.
4 Show. Me. The. Money.
Gefeliciteerd. Je hebt een bedrijf nu en je hebt werk. Je bent één van de happy few aan de tiet van Moeder Subsidie. Je hebt gratis samples weggegeven en opdrachtgevers naar binnen gelokt. Nu is het tijd voor zaken. Ben je daar niet goed in? Regel een agent. Nu meteen. Zorg ervoor dat zijn percentage lager is dan wat hij voor je binnen brengt. Het zal je wel eens gebeuren dat opdrachtgevers je vragen iets gratis te doen zodat je het later terug verdient. Doe dat voor een jaar. Hou er dan mee op. Je bent geen liefdadigheidsinstelling.
Het zal vaak gebeuren dat opdrachtgevers een beetje verbaasd, ja zelfs een beetje beledigd, reageren op jou offerte. Je bent toch een kunstenaar? Je doet dit toch omdat je het heilige vuur in je voelt branden? Make no mistake: daar menen producenten helemaal niks van. Ze ruiken je angst. En zij hebben wel een zakeninstinct. Noem een prijs en onderhandel een beetje. Stel in je hoofd een ondergrens. Voor minder dan dat dit bedrag doe je het niet. En als het niet door gaat: even goede vrienden.
5 Gratis bonuspunt: enjoy
En oh ja nog even dit: Je bent een freelancer nu, en dat ben je om een reden. Slaap zo lang uit als je wil. Werk in je onderbroek. Werk dronken als je wil. Zet keiharde muziek op. Poep met de deur open. Je hebt geen collega’s. Geniet daarvan.
Succes! (Voor als we gaan vechten.)
Willem Bosch is scenarioschrijver en heeft een hekel aan Enschede. Blijkbaar.
