We worden overspoeld met studies, niet een dag gaat voorbij, of er is weer een ander resultaat van een studie. Alcohol is goed voor het hart, alcohol veroorzaakt kanker. Roken is ongezond, roken is goed tegen dementie. Het klimaat warmt op, het klimaat koelt af, het klimaat doet beide tegelijk. Waarom zijn zo veel studies tegenstrijdig? De onderliggende reden voor dit soort verwarrende koppen is dat veel wetenschappers correlatie verwarren met causaliteit. Ze doen een studie, het vinden van een verband tussen de ene en de andere (correlatie) en nemen dan causaliteit aan.
Een voorbeeld:
Conclusie van een onderzoek: vlees veroorzaakt kanker, vooral rood vlees.
Correlatie: meer vlees, meer kanker.
Causaliteit: bijna al het vlees, maar zeker rood vlees, is gebraden, gebakken, gegrild. Het proces van roosteren, bakken, grillen produceert aromatische esters waarvan lange tijd bekend is at ze kankerverwekkend zijn. Rood vlees is bijna altijd gebraden, gebakken, gegrild dus dan ziet men meer kanker bij mensen die rood vlees eten
De conclusie van het onderzoek zou dan moeten zijn: gebakken voedsel eten verhoogt het risico op kanker.
Ik zal proberen om de gevaren van een dergelijke correlatie of causaliteit duidelijk te maken aan de hand van een voorbeeld hoe dit proces plaatsvindt.
Voorbeeld: de hypothese dat overgewicht schadelijk is voor de gezondheid.
Je hoeft niet veel te lezen om te ontdekken dat dit bericht volledig vals is, maar keer op keer worden we toch ingeprent om slank te blijven. Hoe slecht het niet is om een maatje meer te hebben. Nou zal niemand betwisten dat als je 400 kilo weegt, je nou niet bepaald een grote overlevingskans hebt. Maar om nu te stellen dat een ‘ideaal’ gewicht tussen 18 en 25 Body Mass Index (BMI) moet zijn is absurd. Een gezond gewicht ligt tussen de 20 en 35 BMI. Dus hoe is het toch mogelijk dat we zo gehersenspoeld zijn om dat te geloven, zo ver dat cholesterolverlagende medicatie, waarvan de gevaarlijke bijwerkingen ruimschoots de voordelen (zo die al bestaan) overtreffen, terwijl er alleen een correlatie bestaat tussen een hoge BMI en hart- en vaatziekten, maar een oorzakelijk verband nooit is bewezen.
Vet is ongezond
Het volledige “vet is ongezond”-verhaal begon met de ontdekking van een afgelegen dorpje waar de bewoners minder vaak aan hart-en vaatziekten dan gemiddeld bleken te lijden dan de rest van de bevolking. Na veel onderzoek werd een correlatie gevonden: de meerderheid van de bewoners had een genetische aandoening die een laag cholesterolgehalte veroorzaakte. Deze correlatie werd meteen een causaal verband in de ogen van de wetenschappers. De conclusie was snel gemaakt: hoog cholesterolgehalte is de oorzaak van hart- en vaatziekten. Na dat te hebben besloten, werd het een kleine stap om te concluderen dat vet ongezond is omdat dikkere mensen gemiddeld een hoger cholesterolgehalte hebben. De ziekte vetzucht was geboren.
Heel wat studies werden ondernomen om de vooringenomen conclusie te bewijzen dat het echt een causaal verband was. Inmiddels is algemeen aanvaard dat BMI een idiote manier van meten is, aangezien een afgetrainde zwaargewicht bokser een hogere BMI heeft dan de gemiddelde couch potato. Maar omdat alle studies tot nu toe gebruik maken van BMI als indicator, gebruiken wij het hier ook.
Dit soort krantenkoppen zul je niet vaak zien:
Maakt niet uit welke soort vet, het is allemaal hetzelfde
Zwaarlijvige mensen leven langer, en zijn minder vatbaar voor ziektes
Als je alleen maar een korte blik op de abstracts werpt krijg je de indruk dat vet inderdaad niet goed voor je is. Maar als je het goed leest en sterftecijfers optelt, is het duidelijk dat in feite algemene sterfte onder mensen met een BMI groter dan 25 een verbazingwekkende 100.000 minder sterftegevallen dan onder mensen met een BMI kleiner dan 25. Nog meer verbazingwekkender, fatale hart- en vaatziekten was 17.000 minder bij een BMI groter dan 25 in vergelijking met BMI kleiner dan 25. Als je de studie leest zul je zien dat het ziekenhuisstatistieken met sterftecijfers en doodsoorzaken bevat die volledig in tegenspraak zijn het “vet is slecht”-meme.
Neem bijvoorbeeld dit onderzoek:
Waarom gaan ze niet dood, verdomme?
Obesitas
De eerste zin is meteen duidelijk: obesitas is een gevestigde cardiovasculaire risicofactor.
(Echt waar? Mmm, dat is voer voor debat.)
We lezen:
Conclusies: poststroke sterfte is omgekeerd evenredig met BMI: overgewicht en obesitas CVD-patiënt en hebben een lagere poststroke sterftecijfer dan normaalgewicht en ondergewicht patiënten.
De onderzoekers gingen ervan uit als een feit dat vet slecht is en de risico’s voor de fatale hart-en vaatziekten verhoogt alleen maar om te concluderen hoe magerder je bent hoe groter de kans op overlijden. In de wetenschap heet dit de Obesitas Paradox. Wat is paradoxaal? Nou, omdat de medische wetenschap er 100% van overtuigd is dat vet slecht is, maar uit de feiten blijkt onomstotelijk het omgekeerde. Dat is dus een paradox.
Kwakzalverj
Ieder ander zou zich realiseren dat de hypothese onjuist is en deze aanpassen aan de bevindingen, maar hier blijft het een paradox. Dat is geen wetenschap, dat is kwakzalverij. Het moet een paradox zijn, omdat er enorme bedragen uitgegeven worden aan gewichtsbeheersing. De miljarden van de winst voor de farmaceutische industrie. Wat een uitvinding, je verkoopt een pil voor mensen die absoluut geen gezondheidsklachten hebben, die zij moeten nemen voor de rest van hun natuurlijke leven en die heeft zo veel nadelige bijwerkingen dat je verzekerd bent van een continue stroom van inkomsten uit andere ziekten. Maar het kan nooit worden vastgesteld of de medicatie effectief was of niet. Een Win-win situatie.
De medische industrie wint ook, want als “vetzucht” een ziekte is, hebben ze ook een enorme bron van inkomsten. En als mensen gemiddeld magerder worden dan pas je gewoon het getal van “de goede BMI” weer naar beneden aan. De paramedische sector zou nooit hebben bestaan in zijn huidige omvang, zonder de ziekte vetzucht. Om deze reden is de ziekte vetzucht van vitaal economisch belang geworden:
a) Miljarden van de fiscale inkomsten uit de farmaceutische industrie.
b) De werkgelegenheid voor honderdduizenden werknemers in de gezondheidszorg.
c) Miljarden besteed aan ‘gezond’ voedsel.
d) Miljarden besteed aan sportsekten wan “bewegen is gezond”. Echt waar? Of misschien toch niet?
Hier zien we een duidelijk voorbeeld van hoe de verwarring tussen correlatie en causaliteit de levens van miljoenen mensen ongelukkig maakt en verspilde jaren van onderzoek, geld en energie weergeeft.
Diverse bronnen:
BMI en mortaliteit: Resultaten van een Nationale Longitudinale Studie van de Canadese Volwassenen.
Obesitas paradox aan het werk.
Cholesterol verdreven als CVD marker.
Alle CVD markers vrij nutteloos.
De echte reden voor hart-en vaatziekten?.
Dieet heeft geen effect risico algemene ziektes.
Het is de ontsteking, niet het vet.
Grappig en triest: beweging belangrijke oorzaak van hartaanvallen.
Ook grappig: de zoutarm mythe.
En tot slot: zelfs de BMJ heeft de klok horen luiden: “Vet is niet slecht!”.
