De verschuivingen van vandaag zijn met name bepaald door het debat rondom Europa en de besluitvorming in Brussel. De VVD valt daardoor 2 zetels terug naar 26 en het CDA stijgt er 2 naar 13. De PvdA daalt er 2 naar 18 en de SP stijgt er 2 naar 32. Daarmee is het verschil tussen SP en VVD 6 zetels. Ten slotte zien we D66 1 zetel stijgen naar 18 en de groep overige partijen er 1 verzwakken naar 2.
De verzwakking van de VVD en Rutte is ook goed te zien bij de beantwoording op de vraag wie men als premier wil, Rutte of Roemer. Twee maanden geleden was de score 54-38 procent. Drie weken geleden was dat 48-44 procent. Nu is het 44-43 procent. Het gat is dus kleiner geworden, maar niet door de stijging van Roemer, maar de daling van Rutte. De daling van Rutte is over de hele linie, bij kiezers van alle partijen.
” Het lijkt wel alsof kiezers met hogere en lagere opleiding in twee parallelle werelden leven. ”
De problematiek rondom de schuldencrisis in Europa en de lijn die Nederland erbij volgt creëert met name problemen voor PvdA en VVD. Bij deze partijen is een fors deel van de kiezers het niet eens met de lijn die gevolgd wordt (PvdA) of de ontwikkelingen in Europa zelf (VVD). Deze kiezers hebben in de SP en de PVV een alternatief en met name bij de PvdA zien grote verliezen aan kiezers in de richting van de SP. Bijna 30 procent van de PvdA-kiezers uit 2012 geven nu aan dat ze SP stemmen. Dat blijkt het sterkst te zijn bij de kiezers met lagere opleiding. Van de PvdA kiezers met lagere opleiding geeft nu 36 procent aan SP te stemmen.
” Met name door het onderwerp “Europa” doet de PvdA het veel slechter bij kiezers met lagere opleiding dan de SP. “
In bijgaande rapportage (PDF) wordt dieper ingegaan op het verschil tussen de kiezers met hogere en lagere opleiding onder de kiezers van de verschillende partijen. Het lijkt wel alsof kiezers met hogere en lagere opleiding in twee parallelle werelden leven.
Dat is al goed te zien in onderstaande tabel:
In dit krachtenveld is het moeilijk in te zien welke strategie de PvdA zou kunnen volgen om het verschil met de SP te overbruggen. Met name door het onderwerp “Europa” doet de PvdA het veel slechter bij kiezers met lagere opleiding dan de SP.
En bij de VVD is het niet goed te zien hoe de VVD een resultaat kan behalen dat duidelijk beter is dan de 31 van 2012. De winstmogelijkheden van de VVD op de PVV zijn beperkt, met name door de ontwikkelingen in Europa. Die op het CDA zijn beperkt, omdat het CDA nog weinig zetels te verliezen heeft (10 zetels is echt de hele trouwe aanhang). En ook bij D66 valt voor Rutte niet veel te halen, omdat Pechtold en die partij het bij de D66 kiezers beter doen dan Rutte en de VVD. Het valt daarbij sterk te betwijfelen of het “angstbeeld van Roemer in het Torentje” echt gaat werken voor Rutte en de VVD. Wel om niet te veel huidige VVD-kiezers te verliezen aan PVV of SP, maar niet om kiezers van andere partijen binnen te halen.
” Met name bij de PvdA zit nog een arsenaal van potentiële kiezers die Roemer liever in het Torentje hebben dan Rutte. “
Juist gezien de sterke positie van Roemer als persoon onder de kiezers van PvdA en Groen Links, zou die “angstbeeld-strategie” van Rutte, juist de positie van Roemer kunnen versterken omdat Roemer met name bij de PvdA nog een arsenaal van potentiële kiezers heeft die Roemer liever in het Torentje hebben dan Rutte.
De race is zeker niet gelopen. Lijsttrekkers kunnen grote fouten maken. De externe factoren (zoals Europa) kunnen nog een fors effect hebben, vooral als er kort voor de verkiezingen wat ingrijpends gebeurt. Maar de belangrijkste componenten voor de uitslag van 12 september zien we al in de uitslagen van vandaag.
Het onderzoek is uitgevoerd op vrijdag en zaterdag en omvatte meer dan 4000 ondervraagden.
De wekelijkse opiniepeiling is een uitgave van Peil.nl.
