Vrijdag 29 juni hebben de leiders van de eurolanden een nieuwe stap richting een bankenunie gezet. In een compromis-deal waar dit een onderdeel van was, is overeengekomen dat het Europese noodfonds (ESM) in de toekomst direct geld mag steken in noodlijdende banken. In dit akkoord is vastgelegd dat de Europese Centrale Bank (ECB) de hoofdrol moet spelen, als waakhond voor het nakomen van de afspraken omtrent de geldstromen.
“Voor de landen die het nog redelijk doen in de eurozone kunnen de eisen niet streng genoeg zijn, anderzijds vrezen anderen in de eurozone te grote verschillen en ongelijke concurrentie”, zo meldde de Deense minister Margrethe Vestager half mei nog. Zij sprak als voorzitter van de vergadering van de ministers van Financiën van de Europese Unie (EU) zelfs van een ‘broos’ akkoord. Het pakket maatregelen van het akkoord in mei was een verdere uitwerking van het zogeheten Basel III-akkoord waarin de regels werden vastgelegd voor alle ca. 8300 banken in Europa. In het akkoord van afgelopen vrijdag is overeengekomen dat de ECB vooralsnog de grensoverschrijdende banktoezichthouder wordt met vergaande bevoegdheden.
Hoe dit moet gaan werken en waar de risico’s liggen is echter verre van duidelijk. De komende tijd zullen de ministers van Financiën van met name de eurozone het waarschijnlijk erg druk krijgen om naast het bespreken van de verdere uitwerking van het akkoord, ook hun thuisfront en de markten te overtuigen dat het overeengekomen toezicht de risico’s voldoende afdekt.
In een interview van Z24 met Maarten Hage, partner bij adviesbureau CPI Governance, sprak de laatste zelfs van het risico van een mogelijke tweedeling in het toezicht. Hage was tot vorig jaar het hoofd van de afdeling Governance and Accountancy bij De Nederlandse Bank (DNB) en publiceerde kortgeleden het boek ‘Nieuw perspectief op Corperate governance‘. In dit boek benadrukt Hage het belang van zaken als de persoonlijkheid van (bank-) bestuurders en de cultuur binnen organisaties. Met de achtergronden van het ontstaan van de bankencrisis in 2008 in gedachten (o.a. het faillissement van de Amerikaanse financiële dienstverlener Lehman Brothers in september 2008 en de ‘fall-out’ daarvan), maar ook het uitkomen van de rente fraude bij de Barclays-bank en het opstappen van de top als gevolg daarvan, laat zien dat hierover niet genoeg geschreven kan worden.
In het interview twijfelt Hage aan de haalbaarheid van het opzetten van een nieuwe bankenwaakhond binnen zes maanden: “Je moet persoonlijkheden selecteren die zich onafhankelijk durven op te stellen. De voormalige ECB-president Trichet was wat dit betreft een geslaagde keuze: die durfde dwars tegen de druk van de Franse regering in te gaan.” Maar: het opzetten van een waakhond noemt Hage ‘kort dag’, al meent hij ook dat ‘tijdsdruk juist nodig is om beslissingen over de bankenunie rond te krijgen’.
Met circa 80 procent van het personeel van de Europese Centrale Bank (ECB) die volgens de vakbond IPSO overspannen is vanwege de schuldencrisis en de ‘zware werklast’ die dat met zich meebrengt is het ook nog de vraag of de ECB wel in staat blijkt om de nieuwe taak van Europese waakhond ‘erbij’ te doen.
