Laten we het nog even over het spel en de knikkers hebben. De SP staat er schitterend voor in de peilingen, en trekt, zo lijkt het, steeds meer kiezers weg bij PvdA en GroenLinks. Misschien wordt de SP na de verkiezingen zelfs wel de grootste partij in het parlement. Dat zou een unieke en historische prestatie zijn, waarvoor de partijleiding alle lof verdient. Van een nietig clubje tomatenwerpers is de partij langzaam getransformeerd in een dominante speler op het politieke toneel en, sinds de komst van Roemer, de meest stabiele partij op ‘links’.
Maar, nu even praktisch: schiet de SP-stemmer er straks ook wat mee op, met die zoveelendertig zetels? Het antwoord op die vraag kan ik u nu al op een briefje geven: Neen. De SP-stemmer zal er niets mee opschieten. Een strategische kiezer die een stevige sociale stem in het kabinet wil, doet er beter aan om geen SP te stemmen, maar toch weer te kiezen voor PvdA of, eventueel, GroenLinks: wat er ook gebeurt in de formatie, het lijkt zo goed als uitgesloten dat de SP straks mag aanschuiven in een coalitie. Een stem op de SP is, simpelweg een stem op de oppositie.
Wie wil er nou met de SP regeren?
Het grote probleem van de SP is dat de enige logische regeringspartners van de SP volgens de huidige peilingen samen minder zetels gaan halen dan de SP in haar eentje. Als we de PVV even buiten beschouwing laten, kan de SP dan ook feitelijk niet regeren zonder ofwel VVD, ofwel D66, of, wellicht CDA. Zoals we nog weten uit 2007 is de SP voor VVD en CDA per definitie geen serieuze partner, en hetzelfde geldt voor D66. Tenzij het echt niet anders kan, zullen deze partijen de SP in de formatie mijden als de pest.
Helaas voor de SP kan het heel goed anders. Hoeveel zetels de SP ook halen zal, het ligt voor de hand dat de romp van het kabinet gevormd zal worden door VVD, D66 en PvdA – samen goed voor ruim 65 zetels in alle peilingen – en, afhankelijk van de verkiezingsuitslag, CDA of GroenLinks. Paarsplus of paarschristelijk dus, tenzij de PvdA op haar strepen gaat staan en weigert te regeren zonder de SP als de SP de grootste partij wordt. Maar ja, dat gelooft u zelf vast ook niet.
VVD wil maar wat graag een grote SP
Paradoxaal genoeg leidt de dans om regeringsdeelname tot de situatie dat het voor VVD en zeker CDA gunstig is als de SP zoveel mogelijk kiezers af weet te snoepen van PvdA en, vooral, GroenLinks. Een grote SP en een kleiner GroenLinks betekent voor het CDA grotere kans op regeringsdeelname. Voor de VVD betekent dat een stevige bondgenoot in de coalitie, en dus een rechtser kabinetsbeleid. Het zal er vermoedelijk toe leiden dat VVD en CDA een campagne gaan voeren die de SP (en D66) grotendeels buiten schot laat en hard gaat inhakken op de ‘draaikonten’ van de PvdA en de ‘machtsgeile puinhopen’ bij GroenLinks. Jolande Sap zal een dankbaar doel zijn, maar ook Samsom zal snoeihard worden aangepakt – niet minder hard dan Cohen in 2010. Geef ze eens ongelijk, maar het is niet gek om je te realiseren dat er meer achter zit dan het maken van een inhoudelijk punt.
Een grote PvdA betekent dat links meer in de melk te brokkelen heeft bij de onderhandelingen. Een gunstige uitslag voor GroenLinks betekent bovendien dat de PvdA regeringsdeelname afhankelijk kan maken van GroenLinks en dus het CDA kan buitensluiten. Paarsplus is voor linkse kiezers redelijkerwijze de meest haalbare coalitie, maar dat wordt heel moeilijk als de SP meer dan dertig zetels haalt. De vraag die potentiële nieuwe SP-kiezers zich moeten stellen is dan ook of ze wel echt een rechts kabinet willen, en of ze niet uiteindelijk liever een gematigd kabinet willen met een stevige linkse inbreng. Hoe dan ook zal het nieuwe kabinet een pro-europese koers varen. De vraag is wat voor pro-europese koers.
Vergeet Geert: alle ballen op Mark
Omgekeerd betekent dit alles overigens óók dat ‘links’ er baat bij heeft om wat kiezers van de VVD naar PVV of D66 te jagen. Dat is nogal een opgave, gezien de collectieve PVV-obsessie bij de progressieve partijen, maar het kan wellicht geen kwaad om Wilders vooral te zien als Rutte’s probleem en de peilen primair te richten op die club die de facto voortdurend aan de macht is, en steeds weer roept nu écht schoon schip te willen gaan maken. Het is niet alsof de VVD nou zo onkwetsbaar is. De VVD is vooral nog niet zo serieus getest. Daarom: Fuck Geert Wilders. Alle ballen op Mark.
