Omdat deze weken de politiek in Nederland min of meer stil ligt zullen wij deze week en de komende drie weken naast de weekpeiling een belangrijk thema uitwerken dat een grote rol speelt bij de verkiezingen van 12 september a.s. Vandaag is het “determinanten van het stemgedrag.”
Bij de peiling van deze week valt op dat D66 twee zetels daalt naar vijftien zetels en de VVD twee zetels stijgt naar 31 en weer gelijk staat met de SP. De daling met twee zetels lijkt te komen door het feit dat – zie de discussies in de Kamer over de steun aan de Spaanse banken- dat bij een steeds groter deel van de Nederlandse kiezers – pessimisme of cynisme toeslaat over de ontwikkelingen in Europa. Uit ons aparte onderzoek over het debat rond de steun aan de Spaanse banken (zie daarvoor Peil.nl) blijkt onder andere dat twintig procent van de D66-kiezers uit 2010 het een slechte beslissing van de Kamer vindt, denkt 47 procent van de D66-kiezers dat toezeggingen van De Jager slechts voor binnenlands gebruik zijn, denkt 55 procent van de D66-kiezers dat dit geld niet meer terug komt en –last but not least- is 55 procent het met de stelling eens dat ze in Brussel ook niet meer weten wat ze moeten doen. En zo lijkt nu ook D66 een partij te worden, in navolging van PvdA, CDA, VVD en Groen Links, die (potentiele) kiezers verliest door de ontwikkelingen in Europa.
“Kunduz-coalitie is dan nog de grootste met 72 zetels”
PvdA en PVV staan gelijk op negentien zetels, gevolgd door D66 met vijftien en CDA veertien zetels. De ChristenUnie staat op twee zetels winst op zeven en Groen Links op vijf zetels verlies. (En het zou nog één meer verlies zijn geweest als er geen sprake zou zijn van lijstverbinding tussen SP, PvdA en Groen Links). Nog steeds haalt geen van de vier combinaties die wij vermelden meer dan 75 zetels. De Kunduz-coalitie is dan nog de grootste met 72 zetels.
Onder de kleine partijen zien we dat 50PLUS en PiratenPartij ruim boven de kiesdrempel scoren. De 50PLUS partij haalt zijn kiezers vrijwel alleen van kiezers boven de vijftig (8 procent van die groep geeft deze partij een kans op een stem). De PiratenPartij begint populair te worden met name bij manlijke kiezers onder de 30 jaar (10 procent van die groep kiezers geeft de PiratenPartij een kans op een stem). Beide partijen staan dicht bij de 2e zetel. De partij van Hero Brinkman (DKP) blijft wel duidelijk onder de kiesdeler.
De rest van het bijgaande rapport gaat over 5 belangrijke determinanten van de stemkeuze. Dat betreft hoog of laag opgeleid, de houding t.o.v. Europa, t.o.v. het begrotingstekort, t.o.v. immigratie en de mate van kerksheid.
“Een kwart van alle Nederlanders vindt dat het begrotingstekort in 2013 tot onder de drie procent moet dalen”
Als er alleen naar een kenmerk gekeken wordt dan zien we bij voorbeeld dat terwijl de VVD bij alle Nederlanders een aanhang van twintig procent heeft, onder degenen die vinden dat in 2013 het begrotingstekort onder de drie procent moet blijven scoort de VVD 35 procent aanhang. En onder de Nederlanders die willen dat Nederland uit de EU stapt scoort de PVV meer dan de helft!
Door een combinatie van twee kenmerken te nemen zien we dat die percentages per partij nog verder stijgen. Een kwart van alle Nederlanders vindt dat het begrotingstekort in 2013 tot onder de drie procent moet dalen EN vindt ook dat de immigratie beperkt moet worden. Die groep stemt voor 47 procent nu VVD! Bij de groep precies aan de andere kant (Begrotingstekort mag wel hoger dan drie procent en de immigratie hoeft niet beperkt te worden, groot 22 procent van de Nederlanders, scoort de SP 35 procent).
CDA scoort veertig procent onder de groep Hoog opgeleid en streng kerkelijk. ChristenUnie scoort veertig procent onder de groep Laag opgeleid en streng kerkelijk. Maar beide groepen zijn omvatten slechts zeven procent van de bevolking.
In de bijlage treft u van iedere partij de combinatie van twee determinanten met de hoogste scores.
“De mogelijke speelruimte van de partijen in de campagne is kleiner dan menigeen denkt”
Mede omdat het niet verwacht kan worden dat in de komende twee maanden onder de Nederlanders de vijf determinanten gaan verschuiven, is dit een illustratie van het feit dat de mogelijke speelruimte van de partijen in de campagne tot de aanstaande verkiezingen kleiner is dan menigeen denkt.
Verschuivingen van meer dan vijf zetels naar boven of beneden bij de grotere partijen en drie naar boven of beneden bij de kleinere partijen ten opzichte van de huidige score lijken zich alleen in uitzonderlijke gevallen nog voor te kunnen doen.
Kleinere verschuivingen kunnen vanzelfsprekend nog wel heel belangrijk zijn, want zij bepalen o.a. welke partij de grootste wordt (VVD of SP) en welke coalitiecombinaties 76 zetels of meer halen.
