China wil een spoorlijn? Dan komt er een spoorlijn. In 2004 besloten de Chinezen dat men sneller per trein van Beijing naar Shanghai moest kunnen. In 2008 werd begonnen met de aanleg en amper drie jaar later, in 2011, reden er al treinen met meer dan 300 kilometer per uur overheen. Vergelijk dat met de Noord-zuidlijn in Amsterdam. Het plan voor dit megaproject kreeg groen licht in 1999 en de aanleg ving aan in 2003. Nu, negen jaar later, rijdt er nog altijd geen metro over de lijn.
Het is slechts één voorbeeld van de daadkrachtigheid van de Chinese overheid. Hoe dat komt? Géén gepolder zoals in Nederland, waarin niemand krijgt wat ‘ie wil. Géén gefilibuster zoals in de Verenigde Staten, waarin het überhaupt zelden tot stemming komt. Géén verkiezingsjaren waarin niemand een ambitieus of controversieel besluit durft te nemen. Het Chinese systeem is in 2012 in bijna alle opzichten te preferen boven het Hollandse poldermodel.
Verlichte autocraten
In China is de wil van de partij wet, maar in China is dat niet zo eng als dat in andere landen is. De Chinese Communistische Partij (CCP) heeft een sterk verantwoordelijkheidsgevoel tegenover de Chinese burgers die ze regeert. Dat komt voort uit duizenden jaren keizerlijk bestuur. De Chinese keizer moest zijn burgers goed verzorgen, anders verloor hij het regeringsmandaat dat hij van de hemel gekregen had en had zijn volk het recht om hem af te zetten, wat dan ook regelmatig gebeurde. De huidige CCP voelt dezelfde verantwoordelijkheid en kent dezelfde angst dat het volk, als het niet meer het idee heeft dat de CCP het leven beter maakt, de partij af gaat zetten. Thomas Friedman, invloedrijke columnist van de New York Times en drievoudig Pulitzer Prize-winnaar, noemde de CCP mede hierom een “partij van verlichte autocraten”.
En daar heeft hij gelijk in. In de 36 jaar na de dood van Mao heeft China meer dan 400 miljoen mensen uit het drijfzand der armoede getrokken. Ze hebben uit het niets een middenklasse gecreeërd en ze hebben vrijwel iedereen in het land rijker gemaakt dan ze ooit geweest zijn. Hoewel de groeicijfers van de Chinese economie afvlakken (jarenlang lag deze rond de 10 procent, nu is er sprake van 8 of zelfs 7 procent voor 2012) gaat de wet van de grote getallen zoals altijd op. Een economische groei van 7 procent is voor de ruim 600 miljoen Chinezen die nog altijd schrijnend arm zijn een enorm percentage.
Hoopgeneratie
Maar het belangrijkste dat de partij bewerkstelligt is hoop. Duizenden jaren lang is China een agrarische samenleving geweest waarin mensen dag in, dag uit geestdodend werk moesten verrichten om simpelweg in leven te blijven, iets dat weinig inspirerend werkt. Maar sinds de raketachtige lancering naar moderniteit hebben de jonge generaties Chinezen hoop. Ze voelen dat er een beter leven is en dat het binnen handbereik ligt. Dat is één van de grootste verbeteringen in het hedendaagse China.
Chinese politici worden niet gehinderd door de noodzaak herkozen te worden. Ze kunnen impopulaire, maar noodzakelijke, beslissingen nemen. Denk daarbij aan het enorme stimuleringspakket van 580 miljard dollar in 2008 dat China uitdeelde aan banken om zich in te dekken tegen de kredietcrisis.
Corruptie. Problem?
Natuurlijk is het onmogelijk om over Chinese politiek te praten zonder de repressie en corruptie te benoemen. In China kun je voor een heel scala aan onduidelijke wetten opgepakt en aangeklaagd worden. Mensenrechten worden zonder twijfel stelselmatig geschonden. Het merendeel van de lokale politici is te koop met een traditionele rode envelop met inhoud. Het is zeker terecht dat westerse organisaties en overheden daar de nadruk op leggen. Maar het is niet los te zien van de ongekende vooruitgang die de CCP voor zo veel mensen heeft gebracht.
Rome werd immers ook niet in één dag gebouwd. Ook niet in dertig jaar. Zo gaat het ook met China. Stukje bij beetje worden de Chinezen vrijer. Als de CCP armoede net zo zeldzaam heeft gemaakt als in het Westen is het niet ondenkbaar dat de uiterst flexibele CCP zichzelf op termijn omvormt tot een semi-democratisch instuut.
De wet van de grote getallen zorgt ervoor dat voor de Chinese machthebbers het geluk en de vrijheid van een individu niet opweegt tegen het geluk van álle Chinezen. De CCP vindt het volkomen acceptabel om duizenden mensen op te sluiten om sociale onrust te voorkomen, en als je moet zorgen voor economische voorspoed voor 1,3 miljard mensen valt daar best wat voor te zeggen. Sociale onrust kan immers betekenen dat de CCP uit het zadel gelicht wordt en van politieke chaos wordt niemand beter.
Jeroen Welling is derdejaarsstudent journalistiek aan de Hogeschool Utrecht. Onder de titel Xenofilie publiceert DeJaap stukken van studenten die op journalistieke reis in het buitenland zijn geweest.
