Na de man van de bijna vergeten band en de grappenmaker leek Zomergasten gisteren echt te beginnen. Toen sloeg het noodlot toe.
Een migraineaanval. Het schijnt de hel te zijn, lichtflitsen en donder in je hoofd vertelde een patiënt/vriendin desgevraagd. Toen het woord migraine viel wist uw recensent dus dat Withuis niet meer zou terugkeren aan de tafel. Presentator Jan Leyers suggereerde dat hij de uitzending nog een keer wil overdoen. Helaas zit dat er niet in dankzij het door zendercoördinatoren dichtgetikte Hilversum. Toch hoop ik dat de VPRO de woorden van Leyers gestand doet en dat ze de uitzending op een van de vele digitale kanalen die de Publieke Omroep rijk is inderdaad overdoet.
Ontcommunist
De Zomergast. Withuis groeide op binnen een verderfelijke politieke ideologie. Ze wist zich daaraan te ontworstelen – “ik werd ontcommunist op mijn twintigste” – zei ze zelf. Ik moest direct denken aan mijn docent Gijs Schreuders. Oud-CPN Kamerlid maar vooral voormalig hoofdredacteur van De Waarheid. Hij schreef een boek over zijn afscheid van het communisme: ‘De man die faalde’. Het was in 1995 dat Frits Bolkestein Schreuders aanviel: gelijk de NSB’ers moesten de communisten verantwoording afleggen, volgens de liberaal. Hij noemde Schreuders expliciet. Gijs reageerde soeverein: “Volgens mij heeft Frits mijn boek niet gelezen,” zei de brombeer tegen zijn jonge student. Bolkestein moest en ging vervolgens door het stof, hij had het boek inderdaad niet gelezen. Aardige anekdote in dezen: Bolkestein was gast in Zomergasten dat jaar en zijn aanval op Schreuders hoorde bij de mediastrategie van de gisse liberaal. “Bolkestein wil de verderfelijke ideologie van het communisme ontmaskeren,” lees ik in de aantekeningen van de beeldschone redactrice van dienst.
Withuis heeft vermoedelijk dezelfde ontwikkeling doorgemaakt als Schreuders. Afstand nemen van dat wat je van thuis hebt meegekregen, ik geef het u te doen. Dat kost bloed, zweet en tranen. Wat we terugkregen was een interessante vrouw. Zelfverklaard feministe, vrijgevochten, onderzoeker bij het NIOD. Dit was een echte Zomergast. Inhoudelijk: “Juliana was een product van Bernhard,” zei ze over de filmpjes van de huwelijksreis van het destijds jonge paar. Een rake analyse. Ook een open deur, inderdaad. Maar Withuis is bezig met een biografie over koningin Juliana en dat is iets om naar uit te kijken. Zoals Diana the peoples princess was, was de moeder van Beatrix the peoples queen. Dat is een biografie om naar uit te kijken. Withuis gaf ook een terechte steek onder water naar Wilhelmina-biograaf Cees Fasseur. Je hebt historici en Fasseur. En die laatste mag archieven inzien die voor zijn collega’s gesloten blijven. En dus ook voor Withuis en dat is een schande.
Reichsführer-SS
Vervolgens kwamen de beelden van de verzetsman Pim Boellaard tot ons, Withuis heeft een boek over hem geschreven. Een man die drie jaar in de hel zat dankzij het Nacht und Nebel-bevel van Adolf Hitler (Als u daar meer over wilt weten, leest u de geschriften van Floris B. Bakels). Nederlandse verzetsmensen werden van straat geplukt en verdwenen in de mist, de familie hoorde nooit meer wat. Boellaard bleek zelfs zo’n grote bedreiging voor de nationaal-socialisten dat niemand minder dan Reichsführer-SS Heinrich Himmler naar de gevangenis in Scheveningen afreisde om hem te verhoren. Het filmpje startte vervolgens in: Live from Dachau. Indrukwekkende beelden, de gevolgen van tirannie op zijn best. En toch stond Boellaard na zijn bevrijding zeer coherent de Amerikaanse of Britse cameraploeg te woord. Maar kijk in de ogen van de mannen die achter hem staan. Boellaard keerde vervolgens terug naar Holland en merkte dat zijn kameraden nog steeds in Duitsland zaten. Dat nam hij niet en dankzij zijn contacten met Prins Bernhard wist hij zijn vrienden en lotgenoten terug te krijgen. “Hij oefende in worden doodgeschoten,” zei Withuis nog over hem. Een ongekend verhaal wat u hier kunt teruglezen en zien.
Tijdens de voorbereiding van deze recensie ontmoette ik op Twitter iemand die Boellaard persoonlijk gekend heeft. Zijn moeder was een vriend van de verzetsheld en kwam dus over de vloer. Daar hoorde ik het volgende van: toen Boellaard kennis nam van het Lockheed-schandaal vroeg hij de Prins der Nederlanden – zijn vriend die zorgde dat 500 medegevangenen uit Dachau konden terugkeren – op de man af: “Bernhard, is het waar?” Von Lippe-Biesterfeld ontkende meermaals. Toen de onvermijdelijke waarheid aan het licht kwam schreef Boellaard in zijn dagboek. “Een zwarte dag, verpletterend. Hoe kon hij?”
Hoe kon hij? Dat was de vervolgvraag die presentator Jan Leyers – die overduidelijk beter is met vrouwen en wegens die overweging gisterenavond toch een geschikte presentator bleek- had moet stellen.
Maar de gast raakte onwel en daarmee eindigt deze recensie.
