‘Wij willen jouw organen!’ Als het aan D66 ligt wordt iedere Nederlander verplicht orgaandonor. De partij pleit voor een Actief Donor Registratiesysteem waarin iedere burger donor is tenzij ze uitdrukkelijk heeft laten weten dat niet te willen. Met deze initiatiefwet hoopt de partij de wachtlijsten voor organen te kunnen verkorten. Een sympathiek plan van de partij die strijdt tegen populisme. Maar geeft de partij niet haar eigen waarden op ten faveure van een populistisch standpunt?
Sociaalliberalisme
D’66 profileert zich al jaren als de sociaal liberale partij van Nederland. In tegenstelling tot de sociale partijen staat binnen deze politieke stroming de vrijheid van het individu centraal. Vrijheid om eigen keuzes te maken. Deze wet zet daar een rode streep door, ten goede van de samenleving. Gelukkig geeft het voorstel kans nee te zeggen tegen orgaandonatie. Met een simpel briefje kan van de verplichting worden afgezien. Wie kan daar nu tegen zijn, moeten ze bij D66 gedacht hebben. In theorie klinkt het acceptabel: natuurlijk gunnen we iedereen een goed werkend hart, lever of nier. De vraag is in hoeverre we als liberale samenleving een plicht hebben dat recht in te vullen. Kan men ons verplichten ons hart af te staan, een lever of één van onze nieren? Op basis waarvan zou het liberale zelfbeschikkingsrecht moeten worden opgegeven. Mag de overheid voor ons de keus maken om ons allen allen orgaandonor te maken?
Solidariteit
Dit voorstel geeft geen antwoord op die vraag. Dat is niet gek: in deze kwestie gaat het namelijk niet om een recht te hebben op goed werkende organen. De vraag is ook niet of wij een plicht hebben om in die organen te voorzien. De vraag die men moet stellen is in wat voor een samenleving wij willen leven. Waarom is het goed om orgaandonor te zijn? Een verplichting, het automatisch donor zijn, maakt dat niet inzichtelijk. Wat een politieke partij de burger moet laten inzien is waarom het goed is om orgaandonor te zijn. Waar politieke partijen naar moeten zoeken om orgaandonatie te promoten is een vorm van solidariteit. Door de burger het gemeenschappelijk belang te laten inzien kan de sociaalliberaal orgaandonatie promoten.
Ondermijnen
D66 maakt daarin met dit voorstel echter een grote fout. Het is niet alleen verkeerd omdat dit voorstel niet laat zien waarom orgaandonatie het juiste is om te doen. Het probleem is dat het iedere vorm van solidariteit ondermijnt. Wanneer orgaandonatie een plicht wordt waar je van af kan zien met een simpel briefje, verdwijnt het besef waarom orgaandonatie belangrijk is in onze samenleving. De keuze voor orgaandonatie wordt gelijkgesteld aan de keuze om een abonnement op de Donald Duck te nemen. Verdere informatie is niet nodig. Je bent lid, of je stuurt een opzegbrief en bent van alle verdere verplichtingen verlost. Om van de Donald Duck af te komen is dat wellicht een prima oplossing. Om af te zien van orgaandonatie is het echter minder geschikt. Dat roept de vraag op of dit voorstel werkelijk beter is dan het huidige model dat gehanteerd wordt.
Waarom zouden we dat model überhaupt willen vervangen? Wat er mis mee is, is dat het te weinig mensen aantrekt om orgaandonor te worden. Dat vraagt echter niet zozeer om nieuwe wetten en regels. Wat nodig is, is meer solidariteit opdat iedere burger begrijpt waarom het belangrijk is het donorformulier in te vullen en op te sturen. Wanneer D66 daadwerkelijk meer orgaandonoren wil, zou het zich daar op moeten richten. Anders moeten we wellicht vrezen voor een daling van het aantal beschikbare donoren. Wie weet immers nog, waarom die ook al weer donor was, naast dat de wet het zegt?
Niels Hagen is lid van D66 en hoopt dat de partij door dit stuk via een andere weg vooruit gaat.
