“Als de polio hem niet klein heeft gekregen, zal het presidentschap dat ook niet doen”, vertelde Eleonor Roosevelt aan een journalist over haar man en de 23e president van de Verenigde Staten:Franklin Delano Roosevelt. De verre voorvader van Franklin Delano Roosevelt, Claes van ‘t Rosenveldt, was in 1650 vanuit Zeeland naar Amerika gekomen. De stamboom van zijn moeder ging terug tot de Founding Fathers, zijn vader was een verre verwant van oud-president Theodore Roosevelt en zijn vrouw Eleonor het nichtje van deze oud-president.
Opleiding
Meer dan twee eeuwen na de komst van zijn voorvader in Amerika, op 30 januari 1882, werd Franklin Delano Roosevelt geboren in Hyde Park, New York, als zoon van een rijke bankier. Hij groeide op in gegoede kring, ging naar kostschool en studeerde aan Harvard University. Gedurende zijn studententijd was hij een matig student. Ondanks zijn matige prestaties schopte hij het tot hoofdredacteur van het prestigieuze studentenblad The Crimson. Na zijn studieperiode aan Harvard university, die hij overigens niet had afgerond, behaalde hij zijn toelatingsexamen voor de New Yorkse balie. Maar de juridische wereld trok hem niet en hij besloot zijn pijlen te richten op een politieke carrière.
Huwelijk Eleonor en Franklin Roosevelt
In deze periode trad hij bovendien in het huwelijk met zijn verre achternicht Eleonor. Eleonor en Franklin kregen samen zes kinderen, van wie er één op jonge leeftijd stierf. Het huwelijk was een beproeving. Het kwam zelfs bijna tot een echtscheiding toen Eleonor liefdesbrieven vond gericht aan haar echtgenoot die afkomstig waren van de secretaresse Lucy Mercer. Nadat de dominante moeder van Roosevelt dreigde de geldkraan dicht te draaien als haar zoon deze relatie niet beëindigde, beloofde hij de banden met zijn maîtresse te verbreken uit angst zijn grote droom om president te worden niet te kunnen verwezenlijken.
Entree in de politiek
Roosevelt begon zijn politieke carrière in 1910 als lid van het deelstaatparlement, waarna hij van 1913 tot 1920 aangesteld werd als onderminister van de Marine onder president Woodrow Wilson. Maar het noodlot sloeg in 1921 toe op de inmiddels 39 jaar oude Roosevelt. Hij werd getroffen door poliomyelitis en raakte verlamd aan zijn gehele onderlichaam. Hij besloot de ziekte op een positieve manier te bevechten en wekte door zijn instelling veel bewondering bij mensen om hem heen. Ondanks zijn handicap streefde hij ernaar om er zo normaal mogelijk uit te zien en zijn politieke loopbaan te hervatten.
Van Gouverneur tot President
Zeven jaar later maakte hij zijn comeback in de politiek toen hij werd aangesteld als gouverneur van New York: een springplank naar het presidentschap. Gedurende deze periode was er sprake van de economische crisis die president Herbert Hoover niet het hoofd kon bieden. Bij de verkiezingen van 1932 beloofde Roosevelt de Amerikanen voorspoed. Met zijn glimlach en humor won hij het vertrouwen van de kiezer en Roosevelt kwam uiteindelijk als winnaar uit de strijd. Hij werd geïnaugureerd op 4 maart 1933. Roosevelt beloofde dat de overheid vanaf dat moment sterk zou ingrijpen in de economie. Hij sprak de woorden: “The only thing we have to fear, is fear itself” (Het enige wat wij te vrezen hebben, is vrees zelf).
Eerste termijn: New Deal
Roosevelt ging in 1933 de crisis te lijf door een krachtig overheidsbeleid: de New Deal. Zijn slogan ‘A new deal for the American people’ sloeg aan. Hij lanceerde een pakket hervormingsmaatregelen en begon met het hervormen van de banken. Op 6 maart 1933 werden alle banken in het land vier dagen gesloten, waarna een noodwet voor het bankwezen werd ingevoerd, de Emergency Banking Relief Act. Wankele financiële instellingen kregen overheidssteun en moesten vervolgens grondig reorganiseren voordat zij hun deuren weer mochten openen. Daarnaast mocht voortaan niet meer gespeculeerd worden met deposito’s van particulieren. Het belangrijkste doel was om het vertrouwen in het bankwezen weer op te krikken. Ook werd er aandacht besteed aan het terugbrengen van de werkloosheid door het lanceren van grootscheepse overheidsprojecten en aan het herstel en de bevordering van de industriële sector en de landbouw.
Tweede termijn: tweede New Deal
Ondanks de tegenstand van sommigen werd Roosevelt met een overwegende meerderheid gekozen voor een tweede termijn. Deze periode wordt ook wel beschouwd als de tweede New Deal waarin de aandacht op een aantal nieuwe vlakken werd gericht. Zo kwamen deze keer de sociale zekerheid, arbeidsverhoudingen en monopolisering aan bod. Het was de geboorte van de oudedagspensioenen, arbeidsongeschiktheidsverzekeringen en een verbetering in arbeidsomstandigheden. De New Deal legde hiermee het fundament voor de Amerikaanse verzorgingsstaat.
Bezuinigen op de overheidsuitgaven
Voor de eerste keer in de geschiedenis greep de overheid actief in in de economie. Desondanks slaagde Roosevelt er met zijn New Deal niet in de economische crisis echt te beteugelen. In 1937 besloot hij af te stappen van zijn hervormingsbeleid en ging hij bezuinigen op de overheidsuitgave om het begrotingstekort terug te kunnen dringen. Vrijwel meteen steeg de werkloosheid en in 1937 stak een nieuwe recessie de kop op. Pas toen in Europa de Tweede Wereldoorlog uitbrak, zorgde de oorlogsindustrie in de loop van de jaren ’40 voor een opleving van de Amerikaanse economie.
Derde termijn: de Tweede Wereldoorlog
In tegenstelling tot presidenten voor en na hem, bleef hij meer dan drie termijnen aan als president. Deze opmerkelijke situatie had te maken met de oorlogsomstandigheden in de wereld. Korte tijd na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog had Roosevelt tegen de wens van zijn generaals en de bevolking in, aan Groot-Brittannië beloofd een deel van het materieel ter beschikking te stellen. In de periode 1940 tot 1945 leverden de Amerikanen onder andere 300.000 vliegtuigen aan de geallieerden. Aanvankelijk had hij grote moeite om het Amerikaanse volk bij de oorlog te betrekken, maar nadat de Japanse luchtmacht op 7 december 1941 Pearl Harbor bombardeerde, verdween dit probleem als sneeuw voor de zon. In augustus 1943 besloten Roosevelt en Winston Churchill tot de geallieerde landing in West-Europa op 1 mei 1944.
Conferentie van Jalta
Na de oorlog reisde de inmiddels ernstig zieke Roosevelt af naar Jalta om daar van 4 tot 11 februari 1945 samen met Jozef Stalin en Churchill te bepalen wat er na de oorlog met de wereld moest gebeuren. Roosevelt stierf korte tijd later, op 12 april 1945 op 63-jarige leeftijd in Warm Springs aan een hersenbloeding. Na zijn dood kreeg hij van Koningin Wilhelmina de Militaire Willemsorde toegekend.
Marianne van Exel is hoofdredacteur van IsGeschiedenis.nl, het weblog dat dagelijks historische achtergronden bij het nieuws biedt. Dit artikel werd tevens daar gepubliceerd.
