In de dagen van weleer was Nederland verzuild. Het was een mooie tijd, een halve eeuw geleden. Een tijd van kolenkachels en loodhoudende benzine, de tijd waarin een mens zijn plaats wist. Je hoorde ergens bij. Zoals een vogel bij de spreeuwen hoort of bij de meeuwen, zo was je als mens socialist of katholiek. Wat je stemde was erfelijk bepaald. Denken deed je ter nagedachtenis van de doden. Leven deed je in opdracht van de kerk en de partij.
Democratische kongsi
Die zuilen zijn helaas verkruimeld. Helaas, omdat je tegenwoordig zelf zo’n beetje moet bedenken wie je bent. Vandaar die eindeloze lawine aan meninkjes en overtuigingen, en vooral ook die ondertoon van verontwaardiging die sinds Prins Pim blijft opklinken in het land. Protestpartijtjes als SP en PVV knallen de peilingen uit, de vertrouwde gezagsdragers van CDA en PvdA rest met een beetje geluk een toekomst als zakkenvuller bij een coöperatie of pensioenfonds. En dan maar hopen dat je uit de beklaagdenbank van een of andere parlementaire commissie weet te blijven.
Stemwijzer.nl
Het is verkiezingstijd. Ook nu valt niet te ontkomen aan www.stemwijzer.nl: kampioen als het gaat om standpunten en meninkjes. Een website die je wel even zal vertellen op wie je moet stemmen. Dat gaat aan de hand van dertig tamelijk willekeurige vragen. Jochem de Graaf, bedenker van de Stemwijzer, legde de deelnemende partijen aan de Tweede Kamerverkiezingen aanvankelijk bijna twee maal zoveel vragen voor. Maar door bezwaren en kritiek van de politici viel de helft van de onderwerpen af. Over willekeur gesproken.
Invloed
De Stemwijzer is misleidend en kan zijn pretentie niet waarmaken. Stel je voor dat je de democratie serieus neemt, en als kiezer invloed wilt. Op geen enkele manier wordt rekening gehouden met de Regierungsfähigkeit van partijen. Het is een en al tijdgeest: de vrijblijvendheid van de mening telt, niet de invloed, verantwoordelijkheid of macht. Voor je het weet kom je uit bij een getuigenispartijtje uit als de PvdD of bij Henk ‘doe me een lol’ Krol. Als het aan Stemwijzer ligt wordt je mening gemarginaliseerd bij de roependen in de woestijn.
Christenbastion
Voor de goede orde: zo’n Stemwijzer kost geld. De financiers heten ProDemos en EenVandaag. ProDemos is een clubje zonder winstoogmerk, met een afgedankt politicus van de denominatie Gereformeerde Kerken vrijgemaakt als directeur. Het clubje mag ook in deze tijden van florerende voedselbanken jaarlijks € 4,5 miljoen aftikken bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Niemand weet waarom maar de banenmotor moet draaien. Het is voor deze Kars Veeling natuurlijk niet genoeg, dus heeft hij mediabureau PSHmediasales ingeschakeld om voor wat extra advertentie-inkomsten zorg te dragen. Vijf miljoen bezoekers is niet helemaal niets natuurlijk, over invloed gesproken.
Oude garde
Om het conservatieve karakter van Stemwijzer te benadrukken is er nog een aardig trucje ingebouwd. Veelbelovende nieuwkomers als de Piratenpartij of de Partij van de Toekomst (“wacht maar, onze tijd komt nog wel”) blijven default gemakshalve buiten beschouwing. Alleen als de oplettende kiezer in spe een of meer nieuwe partijen expliciet aanvinkt worden deze meegenomen in de resultaten. Democracy rules, zolang we ons maar beperken tot de gevestigde orde en vooral tot de minder controversiële onderwerpen. Een uitzondering is gemaakt voor 50Plus, een partij die er alvast helemaal bij hoort. Met dank uiteraard aan beroepsintrigant senator Jan Nagel.
De luidste stem telt
Na de verkiezingen gaat het om geld en macht, niet om meninkjes. Die zijn vrijblijvend en uitwisselbaar als bladeren in de herfst. Het gaat straks om de formatie. Wie maakt kans om mee te onderhandelen en wie gaan er regeren? Daar laat geen stemwijzer zich over uit. Denk na en let op. En denk vooral niet dat je online kan stemmen. Het komt straks in het bordkartonnen stemhokje gewoon aan op het rode potlood en het grauwe papier. Op hoop van zegen.
