Politiek wordt beheerst door schandalen, zo nu ook in Amerika. Als bewijs voor de stelling dat abortus zelfs niet toelaatbaar moet zijn in gevallen van verkrachting, zei Republikein Todd Akin dat “echte verkrachting” zelden leidt tot zwangerschap. Het is een opmerking die hem zijn verkiezingszege lijkt te gaan kosten. Presidentskandidaten Obama en Romney waren voor de verandering eensgezind in hun afkeuring die ze zonder aarzeling lieten blijken. Intuïtief is het logisch dat dit een schandaal is. Maar tegelijkertijd kwam een ander schandaal naar buiten. Een Congreslid heeft naakt gezwommen in de zee van Galilea tijdens een werkbezoek aan Israel. Dat kreeg nauwelijks aandacht. Politiek adviseurs weten al lang dat niet elke blunder een groot schandaal wordt. Om te bepalen hoe schadelijk een schandaal is in de Amerikaanse (of Nederlandse) politiek is er een simpele test. Hoe meer van de onderstaande vragen met een ‘ja’ worden beantwoord, hoe schadelijker de blunder.
1. Kan het worden overgebracht in een oneliner?
Net zoals elke politieke boodschap moet een schandaal te vatten zijn in een korte en krachtige zin. Om een boodschap te laten beklijven moet hij namelijk veelvuldig worden herhaald in de media. Dat lukt niet als er telkens veel uitleg nodig is om kiezers het te laten begrijpen. Een schandaal kan dus objectief beschouwd heel groot van omgang zijn maar toch nauwelijks schadelijk zijn voor een politicus als het niet gemakkelijk is over te brengen.
Een van de grootste schandalen van de regering Obama is de Solyndra-zaak. De kans is groot dat je hier nauwelijks van hebt gehoord. Dat is niet te wijten aan Mitt Romney. Hij heeft zelfs een persconferentie op de parkeerplaats buiten het hoofdkwartier van Solyndra gehouden met als enige doel om het schandaal op de politieke agenda te zetten.
Dat is niet gelukt vanwege de complexiteit. Solyndra was een bedrijf gericht op de productie van een nieuw soort zonnepaneel dat failliet ging nadat het $535 miljoen aan leningen had gekregen van de Amerikaanse overheid. Republikeinen stellen dat de regering Obama hier zijn milieuvriendjes heeft geholpen en zonder een zorgvuldige afweging de leningen heeft toegekend. Democraten stellen dat oud-president Bush de procedure om Solyndra een lening te geven al is gestart. Iedereen is het er over eens dat investeringen inherent een risico met zich meedragen. Er mag dan veel belastinggeld slecht zijn besteed, het is voor veel kiezers niet duidelijk waarom dit Obama aan te rekenen is. Het gevolg is dat de aantijgingen van Romney nauwelijks lijken aan te slaan.
De blunder van Akin daarentegen is heel gemakkelijk uit te leggen. Dat het nuanceren van verkrachting een zeer slechte zaak is, behoeft weinig toelichting voor de meeste kiezers.
2. Past het in een al bestaand negatief beeld van de blunderaar?
Een fout telt pas echt wanneer hij een al bestaand negatief beeld bekrachtigt. Vraag het maar aan Rick Perry.
De voormalige Republikeinse presidentskandidaat maakte een legendarische uitglijder tijdens een debat in de voorverkiezingen. Trots verkondigde hij drie ministeries te willen afschaffen: “I will tell you, it is three agencies of government when I get there that are gone. Commerce, Education, and the — What’s the third one there? Let’s see.” Een gênante 52 seconden later gaf hij het op. “Oops,” concludeerde hij. Dit werd hem hard aangerekend. Maar een black-out kan iedereen wel eens overkomen. Waarom werd het dan de campagne van Perry fataal?
Voor Perry was het probleem dat hij in de debatten constant aan het blunderen was. Eerder probeerde hij Romney aan te vallen op zo’n manier dat hij een minuut lang niet te volgen was. (“Nice try,” was het enige waarmee Romney de aanval pareerde.) En nog eerder noemde hij bijna terloops de Republikeinse achterban “harteloos”. In bijna elk debat daarvoor maakte Perry ook al grote fouten. Hierdoor werd hij al gezien als inhoudelijk te licht om het op te nemen tegen Obama. Door zijn moment van vergeetachtigheid werd dat beeld nogmaals bevestigd en was het dus extra schadelijk.
Voor Todd Akin is het probleem dat ook zijn blunder een bestaand negatief beeld van hem bekrachtigt. Er bestond al de angst onder Republikeinen dat hij te rechts is. Zo vergeleek hij studiefinanciering met kanker. En gaf hij aan de burgerrechtenstrijd opnieuw te willen voeren. Zijn Democratische tegenstander heeft Akin in de Republikeinse voorverkiezingen geholpen. Dat is een hele ongebruikelijke zet, maar de Democraten dachten dat Akin makkelijker te verslaan zou zijn. Daar lijken ze gelijk in te krijgen. Akins opmerking over verkrachting past in het beeld van een rechtse gek.
3. Kan het worden uitgebuit door de tegenstander zonder dat deze hypocriet, kleinzielig of anderszins slecht overkomt?
Om een schandaal volledig uit te buiten, moet het in leven gehouden worden. De media vertelt je liever iets nieuws over iets dat je al weet dan iets compleet nieuws. Journalisten zijn dus vaak op zoek naar een nieuwe invalshoek bij een bestaand verhaal. Nieuwe belastende feiten, nieuwe aantijgingen of nieuwe details voeden het mediabeest en houden het schandaal op de voorpagina’s. Maar die moeten politieke tegenstanders dan wel bereid zijn om op te lepelen. Dat doen ze niet als het een beeld van hen schetst dat negatief is.
Tijdens de Republikeinse voorverkiezingen probeerde Newt Gingrich zijn toenmalige tegenstander Mitt Romney aan te vallen op zijn zakenverleden bij Bain Capital. Waarom slaagt Obama er nu wel in, terwijl Gingrich er toen niet in slaagde? Gingrich was een lobbyist voor bedrijven zoals Bain Capital. Zijn aantijgingen leken daardoor hypocriet, terwijl Obama geen last heeft van een dergelijk verleden.
In Akins geval is er echter geen tegenstander die niet gebaat is bij het weerspreken van de woorden van Akin. Zelden is het politiek inopportuun om de ernst van een verkrachting te bevestigen.
4. Is het komkommertijd?
Als de journalisten zich vervelen, is dit hét moment om je koest te houden als politicus. Disproportioneel veel schandalen lijken voor te komen midden in de zomer en rond de Kerstperiode. Er is dan weinig nieuws terwijl de dagbladen, websites en tv-journaals wél gevuld moeten worden.
Als Akin zijn opmerking iets meer dan een week later had gemaakt, was deze middenin de Republikeinse conventie naar buiten gekomen. De schade zou dan ook groot zijn. Zijn uitglijder is schokkend genoeg om zelfs in drukke tijden voorpagina’s te halen. Maar volgende week zou de stortvloed aan nieuws uit de conventie de zichtbaarheid hebben verkleind. Nu is het augustus en is het komkommertijd waardoor het nog meer ruimte krijgt in de media dan anders.
En wie profiteert van Akins schandaal? Kevin Yoder. Dat is het Congreslid waarvan deze week bekend werd dat hij naakt heeft gezwommen in de zee van Galilea tijdens een werkbezoek aan Israël. Dat het nieuws ongeveer gelijktijdig naar buiten kwam als het nieuws over Akin is voor hem gunstig. Over zijn schandaal heeft niemand het meer.
Voor Akin pakt deze test niet goed uit. Het antwoord op alle vragen is ‘ja’. Zijn blunder is simpel uit te leggen, bevestigt een negatief beeld van hem, kan door de tegenstanders gemakkelijk worden uitgebuit en het is rustig in de media.
Victor Vlam is redacteur van de WarRoom en voerde in 2008 campagne voor zowel Barack Obama als John McCain.
Foto CC: NS Newsflash
