“Generaal Dwight D. Eisenhower heeft zich in dezen oorlog een strateeg getoond van groot formaat. Hij heeft zich vooral groote verdiensten verworven door de wijze waarop hij het team van brilliante generaals dat onder hem werkte, bijeen wist te houden en te inspireeren”, schreef De Vliegende Hollander op 10 mei 1945 over de Duitse overgave aan de (latere) 34e president van de Verenigde Staten: Dwight D. Eisenhower (Ike).
Dwight Eisenhower werd geboren op 14 oktober 1890 in Denison, Texas. Al snel verhuisde het gezin, dat bestond uit zes zonen, naar Abilene, Kansas. Eisenhower wilde al op jonge leeftijd militair worden en van 1911 tot 1915 studeerde hij aan de elite-opleiding voor de landmacht: West-Point. In 1916 trouwde Eisenhower met de 19-jarige dochter van een welgestelde vleesverpakker, Marie ‘Mamie’ Geneva Doud (1896-1979). Na zijn afstuderen ging hij het leger in en maakte in de periode van de Eerste Wereldoorlog en het Interbellum in rap tempo promotie.
Generaal Eisenhower en de Tweede Wereldoorlog
Ike wilde graag een regiment onder zijn hoede en kreeg tijdens de Tweede Wereldoorlog meer dan waarop hij had gehoopt. In november 1942 leidde hij als commandant van de Amerikaanse strijdkrachten in Europa de invasie in Frans Noord-Afrika. Een jaar later werd hij zelfs gepromoveerd tot opperbevelhebber van alle geallieerde strijdkrachten in dit gebied. Hij leidde de veldtocht in Tunesië en een landing op Sicilië. In 1944 werd hij bevorderd tot opperbevelheber van West-Europa en was hij verantwoordelijk voor de invasie in Frankrijk en Duitsland in 1944 (D-Day) en 1945. Op 7 mei 1945 gaf het Duitse leger zich in Reims aan hem over en rapporteerde de generaal aan Washington dat de Duitsers verslagen waren. De krant De Vliegende Hollander, verspreid door de geallieerde luchtmacht, berichtte in het laaste nummer van 10 mei 1945, dat Eisenhower tijdens de oorlog een strateeg van groot formaat was die de andere generaals wist te inspireren en bijeen wist te houden.
Affaire Summersby en Eisenhower
Voor Eisenhower kwam zijn militaire carrière op de eerste plaats en niet zijn familie, waardoor het echtpaar Eisenhower steeds verder van elkaar vervreemde. Tijdens de Tweede Wereldoorlog hield Eisenhower zich dan ook niet alleen bezig met oorlogvoering, maar maakte hij tevens een ander avontuur mee. Hij ontmoette in deze periode de Ierse Kay Summersby (1908-1975), die diende in een transportonderdeel van het Engelse leger. Zij en enkele anderen werden gedetacheerd als chauffeur voor hoge Amerikaanse officieren, zoals voor Eisenhower. Met een korte onderbreking van enkele weken was kapitein Summersby tot aan het einde van de oorlog de privé-chauffeur, secretaresse en minnares van Eisenhower. Zo zeiden boze tongen over Summersby en Eisenhower: “zij rijdt hem overdag, en hij haar ’s nachts”.
NAVO
Eisenhower overwoog te scheiden van zijn vrouw, maar zijn superieur liet weten dat hij Eisenhower bij die beslissing ‘persoonlijk uit het leger zou trappen’. In november 1945 keerde hij terug naar Amerika en werd hij stafchef van het leger. Hij heeft Summersby nooit meer gezien. Drie jaar na zijn aanstelling als stafchef werd hij voorzitter van de Columbia University. In deze periode werd hij zowel door de democraten als door de republikeinen gepolst voor het presidentschap. Na een korte periode als oppercommandant van de kort daarvoor opgerichte NAVO, wisten de republikeinen hem te strikken als kandidaat voor de naderende presidentsverkiezingen.
Presidentsverkiezingen Eisenhower
Gedurende deze verkiezingsstrijd richtte Eisenhower zijn campagne op de media en liet 40 televisiespotjes opnemen met de titel ‘Eisenhower answers America’, waarin hij de vragen van burgers beantwoordde. Zodoende kwam hij over als open en bereikbaar, zonder daarvoor het hele land te hoeven bezoeken. De rimpeling in het vlakke water: de beweringen van Kay Summersby over hun affaire, werd door zijn familie, vrienden en relaties in alle toonaarden ontkend. Met succes. Eisenhower won de verkiezingen in 1952 van de Democraat Adlai Stevenson met 55 procent van de stemmen. Sindsdien waren politieke televisiecommercials niet meer weg te denken bij de presidentiële campagnes.
Koude Oorlog
De acht jaar die Eisenhower president was, werden gedomineerd door de Koude Oorlog. Op het gebied van de Buitenlandse politiek was Eisenhower zeer actief. Toen Stalin overleed in 1953 probeerde Eisenhower een brug te slaan naar de Sovjet Unie. In hetzelfde jaar kwam er een einde aan de oorlog in Korea (1950-1953). ‘Trumans oorlog’ werd ‘Ikes vrede’. Hij wilde het nucleaire overwicht ten opzichte van de Sovjet-Unie handhaven, maar ging militaire oplossingen zoveel mogelijk uit de weg. Eisenhower was betrokken bij conflicten in Libanon, Egypte, Berlijn en Hongarije. Hij probeerde compromieën te bereiken en een verdere wapenwedloop met de Sovjets te voorkomen. In 1954 kwam hij met de dominotheorie, met betrekking tot het comunisme in Azië. ‘Zodra één land communistisch werd, volgden buurlanden spoedig’, was de theorie van Eisenhower. Tot grote militaire confrontaties kwam het gedurende de regering van Eisenhower niet.
Binnelands beleid
Op binnenlands terrein droeg Eisenhower bij aan de val van de communistenjager in Amerika: Senator Joseph McCarthy. Ook brak hij met de trend om de federale overheid steeds meer taken te geven. Hij was van mening dat het bedrijfsleven en de staten ook een deel hiervan voor hun rekening konden nemen. Eisenhower hield gedurende zijn termijn vast aan het beleid dat hij van tevoren had vastgesteld. Maar tijdens zijn tweede termijn namen de twijfels omtrent zijn regering steeds verder toe.
Tweede termijn Eisenhower
Nadat hij al in 1955 zijn eerste hartaanval had gekregen, een jaar later geopereerd was aan een ontstoken darm en in 1957 getroffen was door een beroerte maakten sommigen zich zorgen over zijn gezondheid. Toen de Spoetnik in 1957 door de Sovjets werd gelanceerd, wat voor velen als een schok kwam, bleef een daadkrachtig antwoord van Eisenhower uit. Ook bij de recessie die in 1958 het land trof, en zijn beleid omtrent de zwarte bevolking, reageerde hij volgens velen niet adequaat genoeg. Eisenhower had een beeld om zich heen gecreëerd van een luie president die liever op de golfbaan stond dan zich over zijn dossiers boog. Dit beeld is in de loop der jaren echter veranderd. Achteraf is het oordeel over het presidentschap van Eisenhower dat ‘de relatieve vrede van de jaren ’50 niet te danken zijn geweest aan zijn beleid’.
Overlijden Eisenhower
In 1961 trad hij na acht jaar presidentschap, gekenmerkt door een periode van relatieve vrede en economische stabiliteit, terug als president. In zijn afscheidstoespraak waarschuwde hij voor het groeiende ‘militair-industrieel complex’. Hij trok zich terug op zijn boerderij in Gettysburg. In 1969 overleed hij op 78-jarige leeftijd aan hartproblemenen in een ziekenhuis in Washington D.C. Kay Summersby publiceerde zes jaar na zijn dood, in 1975, haar memoires met als titel: Past Forgetting: My Love Affair with Dwight D. Eisenhower.
Marianne van Exel is hoofdredacteur van IsGeschiedenis.nl, het weblog dat dagelijks historische achtergronden bij het nieuws biedt. Dit artikel werd tevens daar gepubliceerd.
