Afgelopen zaterdag werd het buitendancefestivalseizoen traditioneel afgesloten met Valtifest, het dancefeest van MTV en Meubelstukken op het NSDM-terrein. Valtifest probeert zich sterk te onderscheiden van andere festivals. Een kaartje is relatief duur (€55) en er is een dresscode. De hoge entreeprijs leidt ertoe dat de organisatoren veel aandacht aan detail kunnen besteden. Alles is binnen het thema, zelfs de eetstandjes, en op ieder podium wordt er iets extra’s gedaan, zoals livemuziek bij de DJs, dansers en slingers. Creativiteit en gekte staan centraal, vooral omdat vrijwel iedereen zijn best doet uitzinnig verkleed te gaan.
Sociale hiërarchie
Valtifest roept niet alleen vanwege het verkleden een vergelijking op met het carnaval. In het onderzoek naar populaire cultuur wordt – in navolging van de filosoof Mikhail Bakhtin – een carnaval gezien als een kortstondige periode waarin de gangbare sociale hiërarchie op zijn kop wordt gezet. Het Middeleeuwse carnaval begon dan ook met het kronen van de nar, die normaal gesproken een rol heeft die tegenovergesteld is aan de koning. Bakhtin ziet het carnaval als een begin- en eindpunt, als geboorte en dood. Volgens Bakhtin leefden middeleeuwers een dubbelleven: een zwaar en zwartgallig alledaags leven en een tijdelijk carnavalsbestaan, vol met plezier en heiligschennis. Volgens Bakhtin was het middeleeuws carnaval niet zomaar het ontsnappen aan het dagelijks leven, het carnaval beloofde een beter leven, met gelijkheid, overvloed en vrijheid. Het carnaval is een spektakel, dat wil zeggen dat het het zichtbare vergroot.
Bakhtin wijst op vier elementen van het carnaval:
Plat en hipster
Een aantal van deze elementen komen terug op Valtifest. Het thema van dit jaar (‘Next To Uranus’) is onmiskenbaar plat en verbindt science fiction-cultuur aan een uitgaanscultuur die daar normaliter volledig los van staat. Omdat iedereen verkleed is, verdwijnen de normale markers van sociaal onderscheid. Zo zijn op Valtifest hipsters en Volendammers niet van elkaar te onderscheiden. Met genderrollen kan gespeeld worden en jong en oud lopen door elkaar. Het verkleden leidt er ook toe dat iedereen zowel deelnemer als performer is. Daarmee valt die hiërarchie tussen artiest op het podium en publiek in de zaal voor een deel weg.
Tegelijkertijd ontbreekt een aantal aspecten. Valtifest sluit weliswaar het buitenfestivalseizoen in Amsterdam af, maar festivals lopen ook in de winter door (het Amsterdam Dance Event begint al in oktober) en normale clubprogrammering voorziet in de behoefte aan plezier. Het dagelijks leven van de gemiddelde Valtifest-bezoeker is niet zwartgallig en excentriek gedrag is voor hen dan ook veel vaker acceptabel: het dansen, het verkleden en de drugs zijn niet voorbehouden aan deze dag. Er is dan ook nog weinig heilig. Hoewel er veel mensen vanuit de provincie komen, is Valtifest nog steeds een Amsterdams feestje en was de dresscode ooit bedoeld om mensen (lees: niet-hippe festivalbezoekers) af te schrikken.
Spektakel van bekijken
Cultural-studies-onderzoeker John Fiske beschouwt het carnaval een spektakel van bekijken, “an exaggeration of the pleasure of looking”. Onze hedendaagse beeldcultuur geeft nu een andere dimensie aan het carnaval die voorheen niet bestond: de fotoreportages die verschijnen zorgen ervoor dat het carnaval kan worden nabeleefd en dat niet-deelnemers toch het plezier van kijken krijgen. U kunt onder andere terecht bij Valtifest (Facebook), Het Parool, Rauw (Facebook)en De Volkskrant
Dit artikel verscheen eerder bij Diep Onderzoek, waar Linda Duits blogt over populaire cultuur.
