Het had een krantenkop uit het Amerika van de jaren ’60 van de vorige eeuw kunnen zijn: “Concertbezoekers beschuldigd van satanisme”. Maar dit stond dus een paar dagen geleden in een Egyptische krant.
In een concertzaal in Cairo, El-Sawy Culturewheel, traden op 30 en 31 augustus verschillende metal- en rockbands op. Onder het publiek bevonden zich een aantal Moslimbroeders, die het maar niks vonden dat er jongeren rondliepen in t-shirts met ‘symbolen van de duivel’. Er zouden dat weekend zelfs ‘satanistische rituelen’ in de concertzaal zijn uitgevoerd. Ze maakten foto’s en videos en een dag later diende een advocaat van de Moslimbroederschap een klacht in tegen El-Sawy Culturewheel bij het ministerie van Binnenlandse Zaken, wegens het houden van ‘satanistische activiteiten’.
Welkom in het Egypte onder bewind van de Moslimbroederschap. De zaak roept herinneringen op aan 22 januari 1997, toen ruim honderd metalfans en muzikanten door de geheime dienst werden gearresteerd. Ze werden beschuldigd van, jawel, het aanbidden van de duivel. Aanleiding was een foto, gepubliceerd in een Egyptische krant, waarop een bezoeker van een metalconcert te zien was die een omgekeerd kruis droeg. Sheik Nasser Farid Wasil, destijds groot-mufti van Egypte, adviseerde de doodstraf voor iedereen die werd gearresteerd en niet openlijk afstand deed van zijn favoriete muziek. Maanden later werden alle gearresteerden vrijgelaten bij gebrek aan bewijs.
Geheime dienst
De metalscene in Cairo lag in de jaren daarna volledig op zijn gat. Concertzalen die optredens van metal- of hard rockbands organiseerden werden door de geheime dienst bedreigd, waardoor veel concerten werden afgelast. Na het vertrek van Mubarak en het daarop deels verdwijnen van zijn geheime dienst, trok de scene weer aan en werden er voorzichtig weer optredens en festivals georganiseerd. Maar nu zijn het dus de Moslimbroeders waar de metalfans voor uit moeten kijken.
“We zijn nu tien jaar actief, en in die tijd hebben we nooit onderdak geboden aan enige vorm van praktijken die satanistisch genoemd zou kunnen worden”, zo laat El-Sawy Culturewheel een dag na de aanklacht weten. Nour Ayman, zoon van politicus Ayman Nour en actief in de Caireense metalscene, laat via zijn twitteraccount weten dat ‘de advocaat van de Moslimbroederschap zich beter druk kan maken om zaken die er echt toe doen, zoals het oplossen van de corruptie in ons land’.
Verder zegt hij het ‘vreemd’ te vinden dat de beschuldigingen juist van de Moslimbroederschap komen, omdat “die toch zouden moeten weten wat het is om beoordeeld te worden vanwege je uiterlijk”. Een andere grote naam uit de Egyptische metalscene, Wael Osama, zette een ruim twaalf minuten durende video op YouTube, waarin hij uitlegt wat metal precies inhoudt en dat het met satanisme niks van doen heeft.
‘Metal’
Ik ben zelf een paar keer bij soortgelijke ‘metal’-concerten geweest in El-Sawy Culturewheel. ‘Metal’ ja, want wat dat genre betreft houden ze er hier nogal een andere definitie op na. Wat wij classificeren als (hard) rock, krijgt hier vaak het stempel metal. Foreigner, The Scorpions, Metallica, Bon Jovi; allemaal metal.
Zo werd ik een tijdje geleden door vrienden meegenomen naar een ‘metal’-concert. Het blijkt een Pink Floyd-coverband. “Een van de beste bands van Egypte”, weet de kaartjesverkoper. “Pink Floyd komt uit Engeland”, wijsneus ik, maar voor de jongen iets terug kan zeggen sleurt mijn huisgenoot me mee naar binnen. “Niet zo bijdehand doen.”
Andromida is niet slecht, het moet gezegd. Bij gebrek aan zanger spelen ze mee met een backing track met de stemmen van Roger Waters en David Gilmour, maar verder zit het muzikaal gezien goed in elkaar. Ik moet vooral erg lachen om de behoofddoekte meisjes die rondlopen in Pink Floyd-shirts met de opdruk “We don’t need no education”.
Headbangen
Bij een ander optreden, met coverbands die nummers van AC/DC, Iron Maiden en Judas Priest spelen, staan voor me een paar meisjes met hoofddoekjes op te headbangen en de duivelshoorns te maken richting het podium. Naast me staat iemand met een gebedssnoer om zijn nek en een Cradle of Filth-shirt aan met groot pentagram op de rug. Ook zie ik een paar jongens met omgekeerde kruizen om hun nek. Dat sluit toch niet helemaal aan bij het Koptische kruisje dat op hun pols getatoeëerd staat. Het blijft een vreemd gezicht: metal-moslims.
Maar zijn dit satanisten? Nee, natuurlijk niet. Dit zijn een stel kids die muziek horen die ze leuk in de oren klinkt en ongetwijfeld geen idee hebben waar de tekst over gaat omdat ze meer dan de helft van de Engelse woorden niet kennen. Die headbangen en de duivelshoorns maken omdat dat er cool uitziet en ze dat leeftijdgenoten in het Westen ook zien doen. Die een Cradle of Filth-shirt met pentagram aantrekken omdat ze daarmee de buitenwereld willen laten weten dat dat hun favoriete band is. Wat al die symboliek werkelijk betekent (als het al een duidelijke betekenis heeft, want het satanisme als religie is op zich al een dubieus concept) hebben ze geen idee van.
Zoals Nour Ayman het al verwoordde: beter gaan die Moslimbroeders zich eens druk maken om dingen die er echt toe doen. De elektriciteit die nog steeds een paar keer per week een paar uur lang uitvalt. Hele woonwijken die op gezette tijden geen drinkwater hebben. De enorme chaos die het Caireense verkeer is. De terugkeer van toeristen. De wederopbouw van de economie. Om maar even wat te noemen. Niet het stiekem foto’s maken van jongeren in lelijke t-shirts die naar muziek luisteren die je niet aanstaat.
Freelance correspondent en fotografe Ester Meerman schrijft vanuit Egypte voor De Buitenlandredactie. Over haar werk en belevenissen in Caïro, maar ook de zaken waar zij als Nederlandse journalist tegenaan loopt. Volg haar op Twitter: @estermeerman.
