Net als een flink aantal andere Nederlanders heb ik nog geen idee op wie ik volgende week woensdag, 12 september, ga stemmen. Ik heb de Stemwijzer en het Kieskompas er op nageslagen, maar daar komt elke keer een andere verrassende partijkeuze uit rollen. Laatst was het de ChristenUnie, wat vrij verwonderlijk was omdat ik sterk van mening ben dat je religie en politiek zo strikt mogelijk zou moeten scheiden. Dus voor mij ook geen CDA of SGP. Maar welke partij dan wel? De PVV valt sowieso af omdat ik de indruk krijg dat dhr. Wilders maar weinig van de Islam, integratie of Europa begrijpt. GroenLinks heeft na de recente interne machtsstrubbelingen, die lekker ‘en publique’ werden uitgevochten, ook niet echt bepaald mijn vertrouwen gewekt. De VVD slogans, daar krijg ik kriebels van en dhr. Rutte’s ‘foutjes’ zijn te gênant voor woorden. De PvdA is mij te erg een populistische ‘one-man-show’, en de SP heeft wellicht interessante ‘plakpleister ideeën’ voor de korte termijn, maar ik zie vooral de economische resultaten van hun partij programma op de lange termijn met argus ogen tegemoet. Wie dan? Partij voor de Dieren? Nee; ik ben zeker tegen dierenleed, maar dat lijkt me niet het juiste uitgangspunt voor een eventuele regeringspartij. D66? Wat hen betreft moet ik mij helaas aansluiten bij het vaak gehoorde verwijt: “Waar staan die lui nu eigenlijk voor?!”.
Dus wat nu?
Het is natuurlijk altijd makkelijker om aan te geven wat je niet wilt, maar waar ben ik dan eigenlijk wel voor? Even aan de hand van de grootste verkiezingsthema’s: de zorg in Nederland moet en kan beter, er moet meer in onderwijs geïnvesteerd worden om onze kenniseconomie te versterken, de langstudeerboete zou alleen mogen gelden voor de studenten die nu aan hun studie beginnen (niet voor hen die al vertraagd zijn), we moeten zo snel mogelijk over op duurzame energie, de hypotheekrente aftrek moet op de schop, de pensioen leeftijd mag van mij meteen omhoog naar 67, er mag gekort worden op de WW, het ontslagrecht moet versoepeld worden (Maar in het geval van eventuele gedwongen ontslagen moeten de prestaties van een werknemer zwaarder wegen dan zijn of haar senioriteit!), het moet voor bedrijven aantrekkelijk gemaakt worden om ouderen aan te nemen, en ik ben vóór Europa. Voornamelijk door dit laatste standpunt worden mijn stemopties drastisch beperkt. Een economische/Euro crisis is geen goede tijd voor een ‘eurofiel’.
Om toch tot een geïnformeerde keuze te komen voor 12 september, probeer ik de lijsttrekkers van de verschillende partijen een beetje te volgen in de media. Zo keek ik afgelopen weekend bijvoorbeeld naar het programma Nieuwsuur, waarin dhr. Pechtold van D66 debatteerde met PVV ‘sympathisanten’, omdat dhr. Wilders het op het laatste moment had laten afweten. Tot mijn grote verbazing had dhr. Pechtold -de zogenaamd meest ‘eurofiele politicus’ van dit moment- moeite om uit te leggen waarom Nederland binnen de Europese Unie (EU) zou moeten blijven. In antwoord op de vraag wat de negatieve consequenties zouden zijn voor de handel als Nederland geen EU-land meer zou zijn, stak dhr. Pechtold een lastig theoretisch verhaal af, waardoor menig kijker (waaronder ikzelf) het spoor al snel bijster was. Zo antwoordde hij: “De regels en alle dingen daarom heen die we nu geslecht hebben, die zijn dan veel moeilijker.” Juist ja; lekker duidelijk!
Weg met Europa?
Misschien kwam dhr. Pechtold gewoon even niet helemaal goed uit zijn woorden. Maar het zorgelijke vind ik dat je dit veel vaker ziet. Geen wonder dat Europa zo’n ver-van-mijn-bed-show is voor de gemiddelde Nederlander, niemand kan het fatsoenlijk uitleggen en er is te veel tegenstrijdige berichtgeving over de daadwerkelijke feiten. (Kost Europa Nederland nu wel of geen 7 miljard euro per jaar? NIET dus!) De crisis in Griekenland, Spanje, Ierland, Portugal en Italië, de leningen en garantstellingen die Nederland ‘handen vol’ geld kosten en ongekozen Eurocommissarissen die de Nederlandse Ministers tot de orde roepen; hoe durfen ze? Het is allemaal een groot drama. “Weg met Europa”, roept dhr. Wilders dan ook.
Ok, het is ook wel heel makkelijk om de Europese Unie weg te zetten als een grote, amorfe, bureaucratische, geldslurpende organisatie, en ‘EU-bashing’ (het zich herhaaldelijk negatief uitlaten over de Europese Unie met ongefundeerde argumenten) is dan ook een ongekend populair tijdverdrijf van de gemiddelde Nederlandse politicus. Daar bij komt dat positieve resultaten uit Europa vaak worden verpakt als persoonlijk succes van de betreffende Minister of Premier, en dat negatieve of stringente richtlijnen worden bestempeld als ‘Brussels dictaat’. Dat is altijd al zo geweest. Dat Nederland daar in Brussel gewoon aan de onderhandelingstafel zit, en dat wij in principe even veel zeggenschap hebben als mening ander EU land, laten wij voor het gemak maar even buiten de beschouwing.
Een voorbeeld van zo’n ‘Brussels dictaat’ waar onlangs nog van alles over te doen was door een onhandige uitspraak van dhr. Roemer is de ‘3% regel’ voor het nationale begrotingstekort. Nu ben ik het wel met dhr. Roemer eens dat je in een crisis niet alleen maar moet bezuinigen, maar juist ook stimuleringsmaatregelen moet treffen om de economie weer op gang te brengen. Maar nog belangrijker: als de 3%regel niet voor ons geldt, geldt het ook niet voor andere EU-landen en dan kan je het hele economische ‘Stabiliteit en Groei Pact’ wel op je buik schrijven. Je kunt het een beetje vergelijken met voetbal: op het veld gelden de spelregels voor iedereen, anders loopt het uit de hand en wordt het een grote onoverzichtelijke chaos.
De truc is eigenlijk om door de anti-Europa retoriek heen te prikken, en je niet te laten meeslepen door het melodramatische crisis relaas.
De EU – wat heb je er aan?
Even terug naar de schoolbanken: Nederland is immers een grondlegger van Europa. Na de Tweede Wereld Oorlog (in 1950) richtte Nederland samen met België, Luxemburg, Frankrijk, Duitsland en Italië de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal op. Het idee was o.a. dat toekomstige oorlogen vermeden zouden kunnen worden als grootmachten zoals Frankrijk en Duitsland (economisch) afhankelijk van elkaar zouden zijn. Deze ‘club’ heeft zich over de jaren uitgebreid[*] en meer en meer landen hebben zich bij deze succesformule aangesloten. Nu heeft de EU 27 lidstaten, en volgend jaar zelfs 28, met Kroatië erbij.
“Ok, leuk”, denk je dan, “Europa was dus wel degelijk ‘nuttig’ vroeger, vrede en stabiliteit, bla bla bla, maar wat koop ik er nú voor?”. Simpel! Nederland is een export land: wij halen onze meeste inkomsten uit de handel met onze Europese buurlanden, en dan voornamelijk op het gebied van service- en dienst verlening. Daarin zijn wij zeker niet uniek: andere landen om ons heen bieden een soortgelijk aanbod. Daarom is onze concurrentie positie ook zo belangrijk: we moeten het voor de buitenlandse afnemers zo aantrekkelijk mogelijk maken om ónze producten en diensten af te nemen. Het feit dat wij dezelfde munteenheid hebben, dezelfde technische standaarden hanteren, vrij verkeer van personen, goederen en geld kennen, en gezamenlijke infrastructuur projecten nastreven (om maar iets te noemen), maakt aanbod van producten en diensten voor ons makkelijker. Het is minder tijdrovend en daardoor minder duur en dus aantrekkelijker.
Betekent dat als Nederland nu uit de EU zou stappen, de handel met bijvoorbeeld een land als Italië morgen niet meer mogelijk zou zijn, zoals Managehouder Dhr. Van Den Oetelaar, afgelopen zaterdag in Nieuwsuur al betwijfelde? Nee natuurlijk niet! Maar het betekent wel dat transactiekosten van de handel met zo’n land enorm toenemen. (Denk maar aan de extra tijd die je kwijt zou zijn voor het papierwerk, wachttijden aan de grens, kosten aan het wisselen van valuta en zo verder.) Op een gegeven moment zal de Nederlandse ondernemer dat moeten doorrekenen aan zijn Europese afnemer en worden zijn diensten of producten duurder en dus minder aantrekkelijk. Kortom: een eventuele exit van Nederland uit Europa zal onze concurrentie positie enorm aantasten!
Wat wij ook wel eens lijken te vergeten is dat Nederland, als onderdeel van Europa, ook een veel sterkere positie heeft op het wereld toneel. We worden serieus genomen omdat we deel uitmaken van een van de grootste macht- en handelsblokken ter wereld! Ook staan we er vaak niet bij stil dat wij Nederlanders gemakkelijk kunnen wonen, werken of studeren in andere EU-landen. We vergeten dat de Euro het leven van alle dag -zeker als je reist of op vakantie gaat- een stuk gemakkelijker maakt (maar misschien gaan de PVV stemmers alleen maar op vakantie in eigen land?). Dat je nu in alle Euro-landen gratis kunt pinnen, en dat labels op voedingswaren en producten overal hetzelfde zijn zodat je het kunt begrijpen, enzovoort: kleine dingen, maar wel belangrijk.
Over wat de precieze kosten zullen zijn van een Nederlandse ‘exit’ uit Europa, is dhr. Wilders trouwens verdacht stil, en daar is ook opvallend weinig over te vinden, misschien omdat dit eigenlijk door niemand als serieuze optie wordt gezien?
De euro crisis
“Ja maar de crisis dan? En al het geld dat we kwijt zijn aan die Mediterrane EU-landen?”, ja: Nederland heeft de bewuste keuze gemaakt om deze landen te steunen, zodat de Euro overeind blijft (een beetje net zoals de Nederlandse regering de bankensector heeft ‘gered’ ten koste van de Nederlandse burger). Nederland leeft immers niet in isolatie. Een slechte economie elders, en een verlies van vertrouwen in onze collectieve munteenheid, heeft ook voor ons directe ongewenste gevolgen. We hebben de afgelopen maanden kunnen zien dat slecht economisch beleid in de crisis landen in voorgaande jaren (in combinatie met onzekerheid over hoe de crisis het beste kan worden opgelost en de rol van de EU daarin), enorme negatieve financiële gevolgen heeft voor de gehele Eurozone en zelfs daar buiten. De onzekerheid die dit alles met zich meebrengt (ook over hoe lang de crisis nog gaat duren) speelt parten op de financiële markten, en zorgt voor een algeheel verlammingsverschijnselen: krediet vergaring (lenen e.d.) wordt moeilijker, investeringen worden uit- of zelfs afgesteld, de werkloosheid neemt toe, etcetera. Een groot doom scenario.
Meer Europa?
Persoonlijk maakt het mij eerlijk gezegd geen fluit uit of mijn belastinggeld nu gaat naar het redden van een Nederlandse bank of een EU-lidstaat: het is een pot nat en komt op het zelfde neer; je ruimt de zooi op van een ander die er door onwil en/of onkunde een potje van heeft gemaakt.
Elkaar de zwarte piet toespelen heeft echter in dit soort situaties weinig zin. Er moet wat gebeuren en het zal iedereen bloed, zweet en tranen gaan kosten (om de melodramatische toon maar even voort te zetten). Maar als oplossing zie ik juist meer Europa, niet minder: meer politieke integratie, meer zeggenschap naar Brussel, zodat dit soort situaties zich dus niet meer voor kunnen doen. Dat lidstaten gedwongen worden om openheid van zaken te geven over hun financiële situatie. Dat Europa lidstaten echt kan dwingen om tijdig passende maatregelen te nemen (en dat zij daar dan niet tientallen ‘toppen’, conferenties en andere poespas voor nodig hebben). Dat we echt serieus worden over Europa en een bewuste keuze maken: willen wij een daadkrachtig Europa gebaseerd op een federatief model waar Brussel zeggenschap heeft over een aantal afgebakende beleidsterreinen (a la de politieke unie van Bondskanselier Merkel), of zien wij Europa liever als een simpele intergouvermentele vereniging met een groot aantal lidstaten en minder tanden?
Dit is een thema dat tijdens het referendum over het Verdrag van Lissabon (de Europese Grondwet die je niet zo mag noemen) een paar jaar geleden ook al aan bod kwam. Door irrationele angst voor soevereiniteits verlies is er toen echter een potje van gemaakt; het originele voorstel moest en zou zodanig afgezwakt worden om het ‘behapbaar’ te houden voor de Nederlandse burger. Zachte heelmeesters maken stinkende wonden, zeggen we dan, en dat blijkt ook nu maar weer. Kordaat optreden van de EU in de Eurocrisis is ver te zoeken: er is onduidelijkheid over wie wat doet, de rol van de Europese Centrale Bank enzovoort, en die onzekerheid verergert op haar beurt de situatie op de financiële markten weer waar door de rente op de staatsobligaties van onze zuiderburen alleen maar verder oploopt, met alle gevolgen van dien.
Deze keuze voor een rigoureus optreden op de eurocrisis te bezweren zal Nederland samen met de andere EU-lidstaten moeten maken, en snel ook, zo dat rust en vertrouwen weer terug keren in de Europese markten en er een voorzichtig begin gemaakt kan worden met het leggen van de funderingen voor een robuustere en flexibelere economie voor Nederland, en de andere EU landen.
Ik ben mij er wel degelijk van bewust dat het bovenstaande ‘meer-Europa-scenario’ zo op het eerste gezicht een nachtmerrie lijkt voor de PVV, VVD of SP stemmer. Maar ik beweer echt niet dat de EU het allemaal geweldig doet. Zijn de salarissen van Brusselse ambtenaren te hoog? Zeker, daar had dhr. Wilders echt wel een punt. Kunnen er dingen binnen Europa beter, efficiënter en effectiever geregeld worden? Absoluut! (Daar weet ik alles van!) Maar een Nederlandse ‘exit’ uit Europa is daar zeker geen oplossing voor. En gekozen Eurocommissarissen zullen daar ook weinig aan veranderen. Nederland moet nu eenmaal een aantal moeilijke keuzes maken om deze crisis succesvol te doorstaan, en dat kan het alleen doen, maar ook samen en in overeenstemming met de andere EU-lidstaten in EU-verband. Mijn voorkeur is duidelijk.
En gedraag je een beetje!
Tot slot zou ik graag de Nederlandse lijsttrekkers willen vragen om deze week eens op te houden met dat schreeuwerige geblaat, de welles-nietes onzin, en het zo overduidelijk inspelen op onderbuikgevoelens en angst met ongefundeerde uitspraken en loze cijfer illustraties. Het is verwarrend, niet professioneel, en vergroot eigenlijk alleen maar de kloof tussen de burger en de politiek. En dat juist nu we elkaar zo hard nodig hebben…
Ik vraag mij trouwens af wat het nieuwe stokpaardje van dhr. Wilders zal worden wanneer deze crisis straks is afgewend… vast iets wat heel erg bij de mensen leeft, iets waar heel veel mensen zich vreselijk erg aan ergeren… hondenpoep op straat ofzo?
[*] Een kort overzicht van de belangrijkste verdragen na 1950: de Europese Economische Gemeenschap met het Verdrag van Rome (1957), de Europese Akte in 1986 voor het voltooien van de interne markt , de Europese Unie in 1991 met het Verdrag van Maastricht, de introductie van de Euro in 1999, het Verdrag van Lissabon in 2009.
CC-Foto: ‘fdecomite‘
