Dat er in de Arabische wereld weinig seks te zien is, betekent natuurlijk niet dat het niet bestaat. Dat Arabieren nauwelijks over seks spreken, betekent natuurlijk niet dat ze er niet graag naar kijken. De Israëlische Arabier Saher Amash besloot zich voor zijn masterscriptie Gender & Sexuality Studies aan de Universiteit van Amsterdam te richten op porno. Hij vroeg zich af of er zoiets bestaat als Arabische pornografie.
Anders en meer bevrijdend?
Vanuit het academisch feminisme wordt er verschillend tegen pornografie aangekeken. Aan de ene kant is er het anti-seks-kamp dat porno afwijst als objectificering en onderdrukking van de vrouw. Aan de andere kant zijn er pro-seks-feministen die kijken naar pornografische aspecten die juist kunnen bijdragen aan de seksuele bevrijding. De tweede manier van kijken maakt het mogelijk om porno te beschouwen als een manier om een seksueel subject te worden. In die zin zou Arabische porno dus bevrijdend kunnen werken.
Omdat de Arabische wereld anders omgaat met seksualiteit dan het Westen, vroeg Amash zich af of Arabische porno anders is dan westerse porno. Om dit te onderzoeken voerde hij een systematische inhoudsanalyse uit van 100 Arabische pornofilms. Clipjes kwamen in aanmerking als er Arabisch in werd gesproken of, in het geval dat er niets gezegd werd, wanneer de tags Arabisch waren. Hij gebruikte hetzelfde codeerboek als Marleen Klaassen die voor haar masterscriptie communicatiewetenschap mainstream pornografie onderzocht. Amash beschouwt haar studie als een inhoudsanalyse van westerse porno en kan zo de resultaten tegen elkaar afzetten.
Leeftijd, beharing, penislengte
De inhoudsanalyses komen voor een deel overeen, maar laten ook opmerkelijke verschillen zien. Als eerste valt op dat de vrouwen in Arabische porno ouder zijn dan in de studie van Klaassen (35% onder de 25 jaar versus 61%). Ook de mannen zijn ouder (7% onder de 25 jaar versus 43%). In westerse porno zijn er vaak meer vrouwen dan mannen, maar in de onderzochte Arabische porno komt dit niet voor.
Het schoonheidsideaal is ook anders. Zo’n 42 procent van de vrouwen in Arabische porno heeft gematigd overgewicht, terwijl 52 procent in de westerse porno duidelijk te dun is. In westerse porno komen vaker extreem grote penissen voor. Echter, in beide studies heeft ongeveer een kwart van de mannen een kleine penis. In Arabische porno zit overduidelijk meer schaamhaar. Negentig procent van de mannen en 37 procent van de vrouwen was ongeschoren, tegenover 28 procent en 7 procent in de westerse studie.
Objectificatie en klaarkomen
Er zijn verschillende variabelen gebruikt om te kijken naar objectificatie. Het gaat dan bijvoorbeeld om welke sekse domineert in de seksuele handelingen. Mannen doen dat meer in Arabische porno: 81 procent versus 41 procent in westerse porno. Wederzijdse instemming komt minder voor. Bijna een kwart van de vrouwen in de onderzochte clips ‘stribbelde tegen’, door weg te duwen en nee te zeggen. In de westerse studie was dit 6 procent. De ‘nee wordt ja-mythe’ wordt dit genoemd, en deze wordt vaker bestendigd in Arabische porno.
Wanneer een facial wordt opgevat als vernederend voor de vrouw, komt Arabische porno er goed van af. In de westerse studie vond 40 procent van de orgasmes plaats op het gezicht van de vrouw, tegenover 7 procent in Arabische porno. Overigens werd er daar in het geheel minder klaargekomen: maar liefst 56 procent van het onderzochte materiaal toonde geen mannelijk orgasme, tegenover 17 procent in westerse porno.
Seksuele handelingen en geweld
Er zijn veel verschillen in seksuele handelingen. Een aantal zaken komt minder voor in Arabische porno: stimuleren van de borsten (43% vs 71%), wrijven over de penis (16% vs 44%), mannelijke masturbatie (10% vs 60%), vrouwelijke masturbatie (17% vs 58%) en pijpen (44% vs 76%). Daarnaast wordt er ongeveer evenveel getongd (46% vs 45%), vaginaal gepenetreerd (72% vs 74%) en anaal gepenetreerd (10% vs 12%). Het valt ook op dat er minder vaak condooms zichtbaar zijn in Arabische porno.
Geweld komt vaker voor in westerse porno. Billenkoek was 6 procent in Arabische porno, versus 40% procent in de studie van Klaassen. Knijpen (0% vs 16%) en doen kokhalzen (1% vs 16%) kwamen ook minder voor. Seks met dieren kwam in beide studies niet voor.
Tot slot moet nog genoemd worden dat Arabische porno vaak bestaat uit amateurmateriaal, dat veel in gedanst wordt en dat hoofddoeken opmerkelijk vaak voorkomen. Deze items zijn niet onderzocht in de studie van Klaassen.
Sluier als cultureel geslachtsdeel
Bestaat er nu zoiets als Arabische porno? De inhoudsanalyse heeft duidelijk gemaakt dat er andere lichamen en andere handelingen worden getoond. Het is echter lastig die direct exemplarisch noemen voor de Arabische wereld. De uitzondering daarop is de sluier, als onmiskenbaar Arabisch cultureel symbool.
Bijkomend probleem is dat op basis van inhoud niet vastgesteld kan worden door wie en voor wie Arabische porno gemaakt wordt. De ‘afwijkende’ lichamen kunnen een indicatie zijn van een ander schoonheidsideaal, maar ook een gevolg van de amateuristische productie. Veel van de onderzochte filmpjes kwamen van westerse sites zoals YouPorn en PornHub. Het hoge aantal hoofddoeken kan net zo goed wijzen op een Arabische fetisj als op een westers verlangen de sluier te penetreren.
Noot: Saher Amash begon aan de scriptie geïnspireerd door de Arabische Lente. Als zoon kreeg hij de mogelijkheid om in Amsterdam Gender & Sexuality Studies te gaan studeren, niet de meest voor de hand liggende keuze voor een Arabische student. Tegelijkertijd verzet zijn zus zich tegen haar uithuwelijking die zijn ouders hebben aangekondigd. Amash hoopte dat de Arabische Lente ook een seksuele revolutie zou behelzen. Dat is niet zo gebleken. Wellicht kan zijn scriptie – op microniveau – aanzet geven tot meer open gesprekken over verlangen en plezier.
De scriptie is nog niet online beschikbaar.
