Over de inhoud van de huidige campagnes, of beter gezegd, het gebrek daaraan, is al genoeg geschreven. Laten we het daarom eens over de vorm gaan hebben. En dan met name die van de televisiedebatten bij RTL 4. Want man oh man, wat was het debat van dinsdag ook in dat opzicht weer een treurige bedoening. Welke media-adviseurs van de verschillende partijen zich gebogen hebben over de plaatsing van de lijsttrekkers en wat hun eisen waren mag Joost weten, het leverde een bijzonder plaatje op.
Plaatsing
Diederik Samsom leek een zwetende dwerg naast Emile Roemer (ongelukkige plaatsing?), Sybrand van Haersma Buma keek ongeveer ter hoogte van diens Adamsappel naar Geert Wilders – en die laatste was daar duidelijk niet van onder de indruk. Dat was het andere punt dat direct opviel: het verschil in zelfvertrouwen, in houding, in, laat ik het maar gewoon zeggen: charisma, tussen bijvoorbeeld een Wilders en Rutte enerzijds en een Slob of Buma anderzijds. Sommige mensen zijn van nature gezegend met een bepaalde uitstraling en rust, spreken automatisch ethos, pathos en logos aan bij hun toehoorders.
Aangeschoten wild
Tot die mensen behoren Arie Slob en Sybrand Buma in ieder geval niet. Toen Slob voor het kruisverhoor naar voren gehaald werd zakte hij nog net niet door z’n benen van de zenuwen. De wijd opengesperde ogen van een stuk aangeschoten wild en de trillende mondhoeken, wangen en lippen completeerden het beeld van iemand die weliswaar mediatraining heeft gehad, maar niet voorbereid is op de rauwe directheid van een televisiedebat. Het is natuurlijk ook heel wat anders om voor de eigen parochie van devote – en bovenal fatsoenlijke – luisteraars te spreken, dan tegenover een alpha male als Geert Wilders te staan.
‘Gemiddeld een 5’
Gelukkig was Slob niet de enige die liep te stuntelen. Balkenende kon veel verweten worden: oncharismatisch, stijf, wijsneuzerig, één ding had hij mee: lef en zekerheid. Balkenende zei gewoon tegen Wouter Bos “u liegt en u draait”, en geneerde zich daar niet voor. Toen Buma zogenaamd de aanval opende op Rutte was na het eerste woord al duidelijk dat Rutte niets te vrezen had. “Gemiddeld een 5”, zo luidde het aarzelend uitgesproken oordeel van Buma, waarop Rutte direct reciproceerde dat dit een van de ingestudeerde aanvalletjes was die te verwachten vielen bij een tv-debat.
Houdoe
Inderdaad, maar dat was het probleem niet. Als je dan al de frontrunner aanpakt, ga dan voor de halsslagader, en met overtuiging: laat zien dat het je menens is. Buma deed veel, maar dat deed- in ieder geval niet. Emile Roemer wel. Die kwam sowieso een stuk losser over dan Slob en Buma, maar het schortte daar aan iets anders. Waar Rutte, Samsom en Pechtold houding en woordkeus op één lijn hadden zitten, daar zat het bij Roemer wel snor qua houding maar niet qua woordkeus. Het leek bijkans een afgevlakte kopie van de retoriek van Wilders, van het anti-esthablissementsschreeuwen maar dan zonder de scherpe randjes. Dat is wellicht nodig om “boze” kiezers bij de PVV vandaan te halen, maar het maakte ook dat Roemer bij tijden premieronwaardig over kwam. Roemer kreeg 45 seconden spreektijd voor een reactie op de laatste stelling en vulde die onder andere met de woorden “Premier Rutte en zijn vriendjes” en “Zoals wij in Brabant zeggen, Houdoe”.
Het is één ding om voor de gewone man op te komen, maar iets heel anders om hem ook daadwerkelijk te willen zijn. Wellicht is het elitair, maar van een premier mag toch meer verwacht worden.
