“De Piratenpartij had nul zetels, en dat blijft nul zetels”, hoor je Ferry Mingelen bijna zeggen. Het ‘enige probleem’ is dat percentages en (virtuele) zetels voor de Piraten sowieso nauwelijks aan bod kwamen. De realistische stemmer kon op de afgelopen verkiezingsavond alleen maar hopen op één zetel, maar wist dat dit voor de Piratenpartij Nederland nog best eens moeilijk kon worden. Dat bleek ook, inderdaad nul zetels die nul zetels bleven. In de verkiezingsstrijd kwam de partij er een beetje verloren uit, zeker toen de debatten in alle hevigheid op PvdA versus VVD inzoomden. De analyse van lijsttrekker Dirk Poot lijkt op zich correct: ‘vermorzeld’ in de wedstrijd. Toch mogen de Piraten zichzelf ook feliciteren, want wat de verkiezingen ze hebben opgeleverd is een steviger organisatie met een heuse achterban.
Wie is er nu eigenlijk piraat?
De Piratenpartij is geen downloadpartij, als iedereen die wel eens een filmpje van het internet trekt Piraten zou stemmen had men bovendien een flink aantal zetels in de wacht gesleept. Wie zijn die Piraten dan wel? Vooralsnog lijkt het om een niche te gaan, die echter niet bestaat uit één specifieke doelgroep. Zonder een nadere analyse van de achterban durven we de gok wel aan dat naast ‘hackers’ en programmeurs de achterban bestaat uit meer dan alleen wat ICT afdelingen. ‘Nieuwe media’ enthousiastelingen uit diverse bedrijfstakken en vanuit verschillende achtergronden zeiden de afgelopen weken Piratenpartij te overwegen. Een deel daarvan zal zijn teruggezakt naar -bijvoorbeeld- PvdA of VVD, waar zij andere aspecten van hun voorkeur in kwijt kunnen. Wat de huidige stemmers gemeen hebben is een gevoel dat een ‘vrije informatiesamenleving’, niet per se alleen bestaand uit ‘internet’, een eigen stem verdient in de Tweede Kamer.
Het is waarschijnlijk onzin om ‘piraten’ te proberen te vangen als één duidelijk afgetekende achterban met een bepaalde ideologie die ze bij de Piratenpartij vonden. Wel stellen de kiezers met hun stem het organisatiemodel van communicatie -en de rol van de overheid daarin- in het algemeen ter discussie en vragen zij aandacht voor de heroverweging van de huidige modellen voor die organisatie. (Met een nadruk op het aspect van de beveiliging van en garanties tot de mogelijkheden van communicatie en informatie.)
Organisatiegraad
Om niet te vervallen in speculeren over de verdere motieven van Piratenpartij stemmers is het wel interessant dan maar eens te zien wat de verkiezingen de partij deze keer nu eigenlijk heeft opgeleverd. Het antwoord is waarschijnlijk: de organisatie -en acceptatie- van de Partij zelf. Ja; de partij vindt steun bij haar internationale broeders en zusters. Ja; voormalig lijsttrekker Samir Allioui was een relatief ‘zwaargewicht’ in de wereld van de Piratenorganisaties. Maar wie -buiten een écht kleine niche van geïnteresseerden- had daar bij de verkiezingen in 2010 nu echt enige boodschap aan? Het is ook een beetje een aparte naam, Piratenpartij, en wat wilden ‘ze’ nu echt? De partij kwam in Nederland nog niet echt uit de verf en vond maar matig aansluiting bij wat haar natuurlijke bondgenoten binnen media en ICT hadden moeten zijn. De interesse was simpelweg te beperkt, bekend bij de ‘incrowd’: oninteressant voor wie daar ook maar een beetje buiten stond.
De partij heeft zich evenwel in de tussentijd door kunnen ontwikkelen en met Dirk Poot als lijsttrekker voor het eerst een beetje naam gemaakt bij het bredere publiek. Juist datgene dat ze nodig heeft. Dat is niet om te zeggen dat Allioui destijds niet op de juiste plaats zat, maar wel om te laten zien dat het kennelijk even moest duren voor de partij haar juiste plek wist te vinden. Ze richt zich dan ook niet op één duidelijke maatschappelijke groep, ideologie of cohort. Veel critici zijn het er over eens dat de weg eigenlijk pas tijdens deze campagne -te laat- goed gevonden werd. Men moest daarnaast genoegen nemen met ‘sideshows’ in plaats van meer serieuzere media-aandacht zoals 50plus die kreeg. Toch heeft de partij nu daadwerkelijk mensen kunnen aanspreken en mobiliseren binnen een groter domein aan kiezers dan in 2010.
Nog niets?
Nul zetels blijft nog niets. De stille hoop op die zetel is natuurlijk gewoon de grond in geslagen. Het is echter wél duidelijk dat de Piraten inmiddels een heuse -zij het een enigszins onwennige- achterban hebben kunnen opbouwen. (En ‘BAM!’; meer dan 1000 leden!) Het risico blijft dat die achterban over vier jaar heel ergens anders aan toe is en dus alsnog anders zal kiezen. Met het mobiliseren van meer dan alleen een incrowd mag de Piratenpartij zichzelf evenwel op zijn minst best een schouderklopje geven: de weg uit het rijtje met partijen die er ‘weinig toe doen’ is gevonden.
