De cursus – Hans Schellekens

Haro is een cynisch geworden leraar. Zijn dagen zijn een sleur geworden, hij heeft geen zin meer in zijn werk en hij realiseert zich dat de mensen om hem heen ook niet meer staan te juichen om zijn gezelschap. Het ‘miezert’ altijd in zijn hoofd, in tegenstelling tot het hoofd van zijn collega Bepke, in wier hoofd ‘altijd de zon lijkt te schijnen’. Bepke haalt hem over dezelfde cursus te gaan doen als zij gedaan heeft; ‘the first mile’, bij het bedrijf Milestone. Bepke heeft er echt een andere kijk op het leven door gekregen, en omdat Haro graag net zo open, vrolijk en gelukkig wil worden als zij, besluit hij dat het tijd is voor verandering. Hij schrijft zich in voor een bewustwordingscursus.

Vier dagen dompelt Haro zich onder in de wereld van Milestone. Als cursist moet hij leren zichzelf te accepteren, in het hier en nu te leven en zelf verantwoordelijk te zijn voor zijn gedrag. De voertaal is Engels en voor wie dat niet goed verstaat, zijn er vrijwilligers die op fluistertoon een vertaling geven van wat er gezegd wordt. Haro betreedt een besloten wereld, waar strenge regels gelden, waar verwacht wordt dat hij zich openstelt, zijn angsten en inzichten ‘shares’ met de groep en de ‘confrontation’ aangaat met zichzelf.

De lezer volgt de cursus door de ogen van de uitgebluste leerkracht, die zich met een bewonderenswaardige moed inzet om alle goedbedoelde theorieën serieus te nemen. Maar hoe Haro ook probeert om zonder cynisch commentaar deel uit te maken van de groep, het lukt hem niet om er in op te gaan. Er gebeuren teveel dingen die om commentaar schreeuwen, zoals het feit dat Haro niet naar de wc kan zonder bij de deursuppoost nadrukkelijk te verklaren dat het zijn eigen verantwoordelijkheid is als hij vijf minuten van de cursus mist door te gaan plassen, of het feit dat de cursisten, na iedere pauze, met opgeheven armen de zaal moeten betreden, terwijl via de boxen het ‘Also sprach Zarathustra’ van Richard Strauss klinkt.

Na elke oefening wordt de cursisten gevraagd hun ogen te sluiten en met aandacht te luisteren naar weeïge Motownhits uit de jaren ’70 en ’80, waarvan de clichématige teksten over liefde en vriendschap nieuwe inzichten moeten verschaffen over het leven. En wanneer Haro dan zijn ogen sluit en intensief luistert, hoort hij steeds een van de vrijwilligers goedmoedig al die fraaie teksten in het Nederlands fluisteren: ‘Wij zijn de wereld, wij zijn de kinderen, wij zijn degenen die een betere wereld maken’ etc.

Naarmate de tissues steeds veelvuldiger aangesleept worden voor de cursisten, die een voor een emotioneel breken, slaat bij Haro de twijfel toe. In eerste instantie twijfelt hij vooral aan zichzelf, gaandeweg ook steeds meer aan de cursus, aan de verstandelijke vermogens van de mensen om hem heen, aan de goeroe Larry, een excentriek mannetje dat iedere poging tot commentaar met woede beantwoordt. Mooi beschreven is het groepsproces dat optreedt als Haro openlijk kritiek begint te leveren. Hij wordt door Larry op het podium gehaald, uitgescholden en belachelijk gemaakt, waarna de andere cursisten hem onmiddellijk behandelen als een afvallige. Haro wordt buitengesloten, terwijl de groep verder werkt ‘towards A Loving World for Everyone.’

Terwijl De cursus vordert, passeren steeds meer hilarische taferelen de revue, waardoor ik als lezer regelmatig schaterlachend over het boek hang. Prachtige personages voert Schellekens op als facilitators (dat zijn ex-cursisten, die uit pure liefde als vrijwilliger meewerken, omdat zij de cursisten dezelfde ‘breakthrough’ toewensen als zijzelf hebben ervaren). Zij hebben bonkige namen als Kekke, Botte, Ypie en Taaike. Ze hebben vettige staartjes, zelf gehaakte vesten en ‘het empatisch vermogen van een sluipwesp’.

De cursus is een met vaart geschreven boek. Het beschrijft op geestige wijze, en met rake observaties de vage wereld van mensen op zoek naar spiritueel geluk. Een aanrader!

Kenmerkend citaat:

‘Om me heen zitten alleen maar vrolijk lachende mensen. Ik zou graag in hun vrolijkheid delen, mijn tobberige hoofd inruilen voor een lichter exemplaar. Ik zit mezelf in de weg. Terwijl ik zit mee te klappen, laat ook ik Foekjes boodschap op me inwerken. Maak je doel belangrijker dan al je angsten bij elkaar. Wat bedoelt ze daar eigenlijk mee? Als je iets maar hard genoeg wilt bereiken, kun je al je angsten overwinnen? Het sluit aan bij haar verhalen eerder op de ochtend, die me niet overtuigden. In het universum heerst de wet van de aantrekkingskracht. Willen is kunnen, Milestone is ervan doordesemd. De ergernis die ik met mijn covey probeer te delen, krijg ik ongenadig teruggekaatst. Ik doe er goed aan mijn betrokkenheid op een andere manier te tonen.’