“De kiezer is aan zet.” Hoe vaak hebben we het voor 12 september niet gehoord toen lijsttrekkers gevraagd werden zich uit te laten over mogelijke coalities. Iedereen is bijgekomen van de kater van het feest van de democratie en nu moeten de scherven opgeruimd en regering gevormd worden. Maar wat wordt het? Er zijn verschillende opties. Een links kabinet, bijvoorbeeld. Met PvdA, SP, CDA en D66. Die laatste twee weten echter dat ze hun kleur verliezen aan de linkse coalitiegenoten en na de volgende verkiezingen leeglopen richting de VVD. Om nog maar over het uitvoeren van minder dan 3% van het eigen partijprogramma te zwijgen. Een rechts kabinet is nog minder waarschijnlijk. PVV en CDA zijn gigantisch afgestraft door de kiezer, waardoor een rechts kabinet er alleen komt met steun van ChristenUnie en de SGP. De ChristenUnie is er echter te links voor, de SGP gedoogt alleen en een nieuw rechts kabinet en het zou bovenal een nekslag betekenen voor de geloofwaardigheid van de politiek.
Wat voor de hand ligt is dus een samenwerking tussen de PvdA en VVD. Niet voor niets zijn beide heren langs Kamp geweest en hebben ze elkaar het hof gemaakt. En, zo weten wesinds gisteren, mogen Bos en Kamp proberen die chemie concreet te maken De vraag is echter, om de woorden van Wilders maar te lenen: wie gaat of gaan er straks tussen Samsom en Rutte liggen?
Kamermelange
Wiegel bepleit een stevig middenkabinet, met naast de PvdA en VVD het CDA en D66. Een groot kabinet in de Kamer, een soort Kamermelange (omdat het in de jaren ’90 onvoorstelbaar was en dit kabinet praktisch de hele Kamer was). Ik vraag me af of het CDA zich hier voor leent. De boodschap dat het CDA verantwoordelijkheid durft te nemen slaat niet bepaald aan, zo leren we. Sterker nog: het zou goed zijn voor het CDA om de oppositiebankjes warm te houden. Niet alleen voor de partij zelf (het hoeft een keer geen kabinetsbeleid te verdedigen), maar ook voor het land (met een groot CDA is er sneller een coalitie te maken en is het land dus meer bestuurbaar).
Resten ons de SP en D66. Rutte noemt een samenwerking met de SP onwaarschijnlijk. Samsom zal Roemer ongetwijfeld lang bij zich houden. Om verschillende redenen. Ten eerste omdat de PvdA een stap naar links heeft gedaan en meer van zijn punten binnensleept als de SP in de coalitie stapt. Daarbij kan de PvdA het verwijt niet overleven de SP buiten spel gezet te hebben: het zou het einde van de PvdA betekenen. Dat moet boeman Rutte doen, en hij zal er ongetwijfeld ook geen enkel probleem mee hebben.
D66
De nieuwe hoofdredactionele medewerker van DeJaap wist het een maand voor de verkiezingen al: D66 wordt weer een regeringspartij. Zal-ie helemaal gelijk in krijgen. Pechtold is de lijm tussen Rutte en Samsom, de brug tussen de torens en dat stukje lego waar het bouwwerk niet zonder kan. Niet dat we daar veel van terug gaan zien: hooguit wat extra geld naar onderwijs, of zoals in 2003: geen bezuinigingen op onderwijs en dat verkopen als prestatie.
Zitten we nog met die Eerste Kamer. Daar heeft Paars III geen meerderheid. Niet dat het heel veel uitmaakt, want de senatoren hebben gezegd niet te veel dwars te zullen liggen. Rutte hamert er echter op dat er een meerderheid in de Eerste Kamer moet zijn. Daarom moet er toch een vierde partij mee gaan doen. Of gedogen.
Toverballenland Nederland
Ik tip GroenLinks. Dat gedoogt. En wel om de volgende redenen. Het CDA kan niet gedogen, aangezien ze dan kabinetsbeleid moeten verdedigen en geen keiharde oppositie kunnen voeren. De SP is uitgesloten en gaat moord en brand schreeuwen dat de PvdA zijn ideologische veren even snel afschudt in een kabinetsformatie als Kim Holland kleren in haar films. De ChristenUnie is natuurlijk een optie, maar is moeilijk qua niet-economische thema’s. GroenLinks is echter gedecimeerd en wil niets liever dan zich profileren. Zodra Paars belooft een paar luttele en een enkele grote maatregel te nemen op milieugebied, is Sap over de brug. Last en absoluut niet least: het zou haar positie kunnen redden.
Zo komt toverballand Nederland – sinds Paars II zijn er nooit twee dezelfde kleuren aan de macht geweest – aan bij een volgende unieke combinatie. Paars ongeveer: Paars +-.
