Onlangs kwam het progressief-liberaal manifest uit van Dagvan100. Dit is een bijeenkomst van honderd denkers van links-liberale huize. Zij kwamen in juni bij elkaar om te praten over de grote problemen in Nederland en daar een alternatieve visie op te ontwikkelen. En zoals dat wel vaker gaat, heeft dit deerniswekkende onzin opgeleverd. Eerst hadden we de grote denkers van het boek Dappere nieuwe wereld die nieuwe ideeën zouden formuleren maar daar niet in slaagden, en daarna kregen we G500 die niet veel meer waren dan een slechte imitatie van D66.
Nu is er Dagvan100 met een progressief-liberaal manifest. De initiatiefnemers vinden dat ‘De Nederlandse politiek is gestagneerd. Het lukt regering na regering niet om vooruitgang te boeken op urgente dossiers. Of het nu gaat om kwaliteit in het (semi)openbaar bestuur, de gezondheidszorg, het onderwijs, duurzaamheid, een kleinere overheid of ons financiële stelsel: het zit muurvast.’ (p.5). Wat stelt Dagvan100 daar tegenover? Het belooft weinig goeds.
Geen vernieuwing
Veel voorstellen zijn helemaal niet vernieuwend want ze zijn allang voorgesteld, zoals het veranderen van artikel 23 van de grondwet, de relatie tussen vrijheid van meningsuiting en vrijheid van godsdienst, de moderniteit als uitgangspunt van het integratiebeleid, kleinschaligheid in de publieke sector, recht op goed onderwijs voor iedereen, meer aandacht voor verduurzaming, een variabele pensioenleeftijd, het afschaffen van subsidies en het stimuleren van werkgelegenheid aan de onderkant van de arbeidsmarkt.
Maar het echte probleem is het gebrek aan realiseerbaarheid. Zo zijn allerlei voorstellen gebaseerd op feitelijk onjuiste aannames. Zo suggereert Dagvan100 dat er geen ‘visie op burgerschap’ is bij de overheid. Die is er wel: ga eens kijken wat de gemiddelde gemeente aan burgerparticipatie-initiatieven uitvoert en welke visies daarachter schuilgaan. Waarschijnlijk bedoelt Dagvan100 dat er geen eenduidige visie is en dat deze niet breed gedeeld wordt.
Niet realiseerbaar
Dat zal allemaal wel zo zijn, maar de vraag is of een visie op burgerschap wel te realiseren is. Er zijn altijd meningsverschillen, er is diversiteit in de samenleving in hoe men zaken beschouwt en er is nooit eenduidigheid in de uitgangspunten die mensen hanteren. Dat is ook niet erg, maar je kunt dan toch beweren dat er ‘geen visie’ is en dat klinkt heel erg. Maar er is ook geen alternatief, want er zal nooit een moment ontstaan dat alle overheden dezelfde visie hanteren en dat alle ambtenaren het daarmee eens zijn.
Ongeïnformeerd is het manifest wel vaker: het idee dat transparantie van overheidsfinanciën leidt tot meer vertrouwen bij burgers (bron?), het idee dat publieke toezichthouders falen (allemaal?), het idee dat je geen bestuurlijke functie kunt vervullen als je geen partijachtergrond hebt (Rita Verdonk?), het idee dat adviezen van adviesorganen meer aandacht behoeven (weleens eentje gelezen?), het idee dat er te weinig naar buitenlandse successen wordt gekeken (zou dat nooit gebeuren?) en ga zo maar door.
Stagnatie in denken
Welke stagnatie wil Dagvan100 eigenlijk oplossen? Bij nadere beschouwing meldt de beweging hier helemaal niets over. Het is volstrekt onhelder wat er precies opgelost moet worden. Bij HBO-bachelor-opleidingen leren studenten meestal in de eerste week dat als je voordat je goede oplossingen kunt formuleren een analyse moet maken, en een scherpe vraag moet stellen.
De Dagvan100 kan beide niet. De initiatiefnemers analyseren geen enkel beleidsprobleem, maar schrijven wel een manifest. Ze kijken niet of hun oplossingen al bestaan, en zijn ook niet geïnteresseerd of hun aannames kloppen. Ze schrijven alleen op hoe ze de wereld vanuit hun progressief-liberale blik ervaren en vinden het overbodig te toetsen of anderen daar al eens zinvolle dingen over hebben gezegd en informatie hebben die hun ideeën kan versterken of tegenspreken. En ze schamen zich er niet eens voor.
Dit is de echte politieke stagnatie: steeds weer komen progressief-liberale geesten met allerlei ideeën, maar geen van hen begrijpt dat voor echte vernieuwing echt denkwerk nodig is.
Chris Aalberts is onderzoeker politieke communicatie. Onlangs verscheen Achter de PVV: waarom burgers op Geert Wilders stemmen.
