Hee, dat is raar: een gebeurtenis waaraan ‘de sociale omstandigheden’, ‘de armoede’ of ‘de werkloosheid’ geeneens schuld lijkt te hebben. Het blanke en prima opgeleide autochtone tuig dat afgelopen vrijdag het pittoreske kakkersdurpje Haren met de grond gelijk maakte voldoet helemaal niet aan het geijkte slachtofferprofiel. Niks werkloosheid: de meesten hadden een baan, zaten keurig op school of liepen stage. Afkomst? Geen tokkiewijken en eenoudergezinnen, maar keurige modale gezinnetjes met stationwagen voor de deur. En toch extreem gewelddadig worden en de Albert Heijn plunderen. Het kán.
We maken het nog gekker: geen van de nu 36 gearresteerde relschoppers heeft een strafblad. Elf van hen is minderjarig en woont gewoon thuis.
Waarom ze zich overgaven aan extreem geweld? Niemand weet het. De daders zelf ook niet. “Omdat het kon”, is het meest waarschijnlijke antwoord.
In het Algemeen Dagblad zegt de 19-jarige plunderaar Steef: “Ik wist dat het niet hoorde, maar het was vooral spannend om daar even bij die Albert Heijn naar binnen te gaan en sigaretten te stelen.”
Groepsgedrag. Adrenalinekicks. Baldadigheid. Stoer doen. Dat soort werk. Dingen die bij mensen horen. Realistisch maar uitzichtloos. Zo is de mens, los van sociale omstandigheden en andere maakbaarheid.
Misschien geldt dit ook wel voor een groot gedeelte van het tuig dat destijds deelnam aan de rellen in Londen. En het zou zomaar kunnen dat dit ook gewoon geldt voor andere groepen reljongeren: probleemmarokkanen, doorsnuifautochtonen, zinloosgeweldplegers, voetbalhooligans, extremisten van divers pluimage. Gewoon klootzakken met een tekort aan zelfbeheersing, ongeacht hun omstandigheden.
Die zelfbeheersing is aan te leren. Maar dan moeten we wel eerst ophouden met ze wijsmaken dat ze het “zelf ook niet kunnen helpen omdat het door de sociale omstandigheden komt”.
De jongere bepaalt zijn eigen lot, niet de verveling, werkloosheid, discriminatie of sociaal-economische omstandigheden.
