Zondagavond zond Net5 om half acht de film The Blue Lagoon (1980) uit met in de hoofdrollen Brooke Shields en Christopher Atkins. Actrice Brooke Shields was tijdens de opnames 14 jaar oud en in de film worden expliciete seksuele handelingen gesuggereerd tussen haar en Atkins, toen 18 jaar. In de film zijn de twee neef en nicht en meer dan eens liggen ze naakt op elkaar in weinig verhullende seksscènes.
Ik vrees dat de sommige mensen die woedend voor het raam stonden van het bestuurslid van de verboden pedofilievereniging Martijn zondagavond toch met plezier hebben gekeken naar The Blue Lagoon. Hoe kan het dat een duidelijk erotische film op nationale televisie met in de hoofdrol een 14-jarige, naakte actrice in het huidige klimaat in Nederland geen discussie veroorzaakt?
Body doubles
Die discussie was er wel toen de film uitkwam. In opdracht van het Amerikaanse congres onderzocht een commissie destijds het pornografische karakter van deze film. Als getuige liet Brooke Shields weten dat oudere meisjes als ‘body double’ werden ingezet in sommige naaktscènes. En dat haar lange haren waren vastgelijmd aan haar borsten tijdens topless scènes. Van de verschillende versies die kennelijk in omloop zijn van The Blue Lagoon werd zondagavond een versie uitgezonden waarin een paar keer de borsten van de 14-jarige actrice in beeld waren.
Gezien het grote taboe op kinderporno is het opmerkelijk dat niemand valt over de vertoning van The Blue Lagoon op de vroege avond. Waarom is er massaal protest over een verenging als Martijn maar kan deze film gewoon vertoond worden? Volkswoede ontstaat vaak als het door de omgeving van een context wordt voorzien. Net5 is een ‘vertrouwde’ zender. Niemand zal van tevoren verwachten dat zij de wet overtreden. Een groot deel van de mensen zullen met dezelfde onschuld naar de film hebben gekeken als ik zelf voorheen.
Toen ik de film voor het eerst zag was ik veel jonger en leefde in de veronderstelling dat Brooke Shields 16 of wellicht 18 was en daarmee aan de toen geldende Nederlandse wet had voldaan. Het viel me nu pas op hoe jong ze echt was. Nog jonger was ze in de film Pretty Baby, waar ze als 12-jarige de rol vertolkte van de dochter van een hoer. Volgens de toelichting op de wet kinderpornografie voldeed deze film, met enkele naaktscènes, zeker aan de huidige criteria van kinderpornografie. Ondanks kritische reacties won de film in 1978 een prijs op het filmfestival van Cannes.
Tijdsgeest
Het ligt aan de context en de tijdsgeest wat wel en niet geaccepteerd wordt. Door de jaren heen wordt er verschillend gedacht over de leeftijd waarop een kind volwassen is. Elvis Presley ontmoette Priscilla toen zij 14 jaar was. Mohammeds jongste vrouw Aisha was 9 jaar toen hij met haar trouwde.
Brooke Shields werd op initiatief van haar ouders op 10-jarige leeftijd naakt gefotografeerd. Zij betaalden een fotograaf voor deze foto om haar carrière te stimuleren. Na een rel werd de foto in 2009 uit de Tate Gallery in Londen verwijderd. In dezelfde tijd speelde de arrestatie van regisseur Roman Polanski in Zwitserland. Hij werd ervan beschuldigd een meisje van 13 jaar te hebben verkracht.
Het scenario van The Blue Lagoon beoogt niet specifiek een seksuele verhouding tussen een volwassene en een meisje van 14 te propageren. Maar maakt dat voor de wetgever iets uit? Als voor de wet geldt: 18 jaar is de leeftijdsgrens, dan lijkt 14 mij wel heel ver van die grens verwijderd.
Lolita
Is The Blue Lagoon nu kinderpornografie? Mag deze film in Nederland worden vertoond? Dat is een vraag die je eigenlijk zou moeten voorleggen aan juristen. In de Nederlandse cultuur lijkt het heel gewoon om alles wat uit Amerika komt klakkeloos positief te beoordelen. In het voorjaar werd in het nieuw geopende filmmuseum ‘Eye’ in Amsterdam zonder enig rumoer aandacht besteed aan de destijds omstreden film Lolita van Stanley Kubrick. Die ging qua naaktheid veel minder ver dan The Blue Lagoon. Er is nu terecht in Europa geen serieuze kunstenaar meer te vinden die een seksuele verhouding met een vrouw jonger dan 18 jaar als uitgangspunt voor een kunstwerk neemt.
De discussieloze vertoning van The Blue Lagoon op Net5, met daarin de naakte 14-jarige Brooke Shields, toont aan dat onze gedachten over kinderporno wel degelijk worden beïnvloed door de tijdgeest. En dat wat wel en niet kan minder zwart-wit is dan de discussie rondom dit thema doet vermoeden.
Dit artikel werd eerder geplaatst op VK.nl.
