De in alle Nederlandse dagbladen breed genoteerde opmerkingen van demissionair minister Uri Rosenthal over mensenrechten heeft tijdens zijn bezoek in China minder deining veroorzaakt dan de absolute records van het televisieprogramma The Voice of China. In de regeringskranten zoals China Daily, Global Times en Xinhua werd niets gemeld over het onderwerp wat ons gerust moet stellen over de ontwikkelingen in China. Dit televisieconcept van The Voice of Holland, een exportartikel van John de Mol’s Talpa, zal zeker niet de bedoeling hebben gehad een discussie over vrijheid van meningsuiting en mensenrechten te veroorzaken. Dat is wel gebeurd. Dus kan je je afvragen of het kleine stemkastje van de 99 journalisten en de mogelijkheid tot stemmen van het Chinese publiek via SMS meer bijdraagt aan het bewustzijn van de gewone Chinees over zijn menselijke rechten dan belerende boodschappen vanuit het ministerie van Buitenlandse Zaken van Nederland.
Kijkcijfers Voice of China hoger dan de superbowl
Met enige bewondering verspreidde het nieuws zich hier in februari 2012 dat de Superbowl in de Verenigde Staten van Amerika een record van 113 miljoen kijkers had getrokken. De Voice of China, in mei door John de Mol verkocht aan Zheijang TV, onder de rook van Shangai was een instant succes met een vast publiek van 120 miljoen televisiekijkers en in Azië via internetkanalen aanvullend nog 400 miljoen kijkers. De serie liep van 13 juli tot 30 september en heeft het hele televisielandschap van China op zijn kop gezet. De CEO Tian Ming noemde het ‘een vuurtoren van licht’. De Romeinse versie van ‘Geef het volk brood en spelen’ is ook in het land van het rode gevaar neergestreken. Waarom moet Xi Jinping zich dan toch zorgen maken in zijn nieuwe regeerperiode van tien jaar?
Het 18e volkscongres beslist over het regeerakkoord, niet over het volk
In de aanloop naar het 18e volkscongres op 8 november waar hoogstwaarschijnlijk Xi Jinping tot nieuwe leider van het Politbureau wordt gekozen gaat het anders dan bij een verkiezing in Nederland. Hier hebben wij als burgers het belangrijke democratische recht om te stemmen. Dat doen we dan op basis van de campagne die mensen als fractievoorzitter Samsom en president Rutte ons op TV hebben voorgespiegeld. Waarna zij met elkaar compromissen sluiten waar de vrije pers en het volk hun bedenkingen over hebben.
In China gaat dat precies andersom. Het volk mag niet stemmen. Maar in lokale fora van de enorme provincies is al meer dan een jaar lang tussen de verantwoordelijken vergaderd over amendementen op het vijfjarenplan. Dat beperkt zich niet tot communistische partijorganen, zoals tijdens de Maoïstische tijd. Tegenwoordig krijgen ook buitenlandse organen de kans zich er over uit te spreken. Het IMF is daar een van en heeft een aantal problemen voorzien. Toch blijft het met de CPC(communistische partij China) over het onderwerp ‘democratie’ nog steeds zo als de directeur van de Amerikaanse autofabrikant in de begintijd zei: ‘ze mogen alle kleuren kiezen, als het maar zwart is.’
Je mag alles denken, als de partij maar de baas blijft. Chinezen houden meer van optimistische koppen, dus is deze week niet een ‘zwartboek’ maar een ‘white paper’ op de regeringswebsite Xinhua gepubliceerd met alle hervormingen in het strafrecht.
660.000 ambtenaren gestraft voor corruptie en toch geen volkswoede?
Het bericht in de China Daily dat 660.00 ambtenaren in de laatste vijf jaar werden bestraft voor corruptie heeft in China niet geleid tot een opstand. Het is in Nederland zelfs geen nieuws geweest. Dat is niet helemaal vreemd als het meest succesvolle programma ooit vooral onder vuur ligt door de politie die de opnames in het stadion in Shanghai af wilde breken omdat het sterk uitliep vanwege de reclames. Het is een heel tegenstrijdig land in een opmerkelijke tijd. Er waren 110 klachten van omwonenden en tientallen miljoenen aan reclame-inkomsten.
In Europa, met een derde van het aantal inwoners van China zou een bericht dat meer dan 200.000 ambtenaren van de Unie voor corruptie zijn gestraft toch andere reacties opleveren. Je kunt dat relativeren door te erkennen dat nu de Europese Unie 27 landen kent daar ook een aantal onder vallen die in de corrruptieindex nog geen zuivere positie innemen. Maar wie het laatste vijfjarenplan van China heeft gelezen ziet wel een paar ernstige problemen voor Xi Jinping opdoemen. Welke zijn dat?
Neerwaartse groei, strengere (internationale) wetgeving
Dat de pers in China meer vrijheid geniet en daarin ook gestimuleerd wordt lijkt positief, maar is ook een voorzegger voor Xi Jinping dat er meer botsingen zijn te verwachten. Duizenden arbeiders van Xinfei in Henan legden deze week het werk neer omdat hun loon in de afgelopen tien jaar niet is verhoogd en zij voor de piekperiodes niet meer dan 1200 Yuan (147 Euro) per maand betaald kregen. In het laagseizoen krijgen ze minder per maand. Voor zes dagen per week van 12 uur.
Hier wordt de nadruk gelegd op de vervelende, stuitende momenten dat de Chinese overheid soms het internet platlegt maar bekend is dat zij ook het vigilantisme toejuicht, om toch alsjeblieft te weten hoe het volk denkt en daar op in te spelen. Dat wordt in het komende decennium van Xi Jinping een tankerachtige aanvaring tussen de CPC, het bedrijfsleven en het volk. En de andere internationale spelers, instituten en mogendheden. Transparantere wetgeving voor het bedrijfsleven leidt onherroepelijk tot meer afstand tussen bedrijfsleven en overheid.
Eénkindpolitiek
De druk vanuit het binnenland en vanuit het buitenland neemt dus in het komende decennium toe. Het IMF heeft er terecht op gewezen dat China in de komende jaren te maken krijgt met een afnemend arbeidspotentieel. De éénkindpolitiek is meer diffuus dan hier vaak wordt verteld, maar de populatie zit in een omslagpunt. Dat zal een opdrijving van de lonen veroorzaken. De openheid over corruptie en verbeterde regelgeving in samenhang met het streven naar meer persvrijheid lijkt mij een garantie dat er meer kritiek gaat komen.
In Nederland, wakker geschud door een hoorzitting en een rapport van het Amerikaanse congres deze week over Huawei en TZE kwamen Kamervragen over veiligheidsbelangen van internationaal opererende Chinese bedrijven. In het rapport komen cultuurverschillen naar boven en wantrouwen. Het kan nog zo waar zijn dat wat deze bedrijven vertellen, dat in deze bedrijven staatsinvloed van de CPC is lijkt het sterk op.
Europa heeft geen geheime dienst, China en de VS wel
Wie de geschiedenis kent van de CIA en haar huidige rol ziet daar iets hypocriets in en beide landen hebben kantoren van hun veiligheidsdiensten in elkaars hoofdstad. Maar dat neemt niet weg dat het koppel Romney-Ryan eerder op de lijn zit van China harder aanvallen, al is het dan ‘management by speech’ dan zich af te vragen of het verstandig is de koers te kiezen van min of meer postkoloniale militaire aanwezigheid in de Pacific als onderdeel om de bestaande machtsverhoudingen te consolideren. Europa heeft het nu erg druk met zichzelf, het is te hopen voor de wereldvrede dat voor de Europese Unie een mitigerende rol is weggelegd tegen de tijd dat de verhoudingen scherper worden. Wat kan Xi Jinping ondertussen doen?
Harmonie en stabiliteit moet nu bewezen worden
Een bericht wat deze week in de Chongqing morning news stond bevestigt dat Europa zich een eenheid moet tonen in het komende geopolitieke strijdtoneel. In de tour van de winnaars van de ‘Voice of China’ langs 80 miljoenensteden is discussie ontstaan of de prijs van het duurste kaartje op 29 december in Chonqing voor 1680 Yuan niet te duur is. Dat is omgerekend 207 Euro. Veel duurder dan de ophef die in februari in Nederland ontstond bij de prijs van het concert van Madonna voor 175 Euro, exclusief servicekosten. Dat gebeurt dan wel in de omstandigheid dat besloten is dat in de regio Shenzen, vlakbij Hongkong, het hoogste minimumloon van China per 1 januari met 13 % omhoog zal gaan van 1500 naar 1700 Yuan per maand. Nederland,
Talpa en John de Mol mogen best trots zijn op het succes wat zij met dit programma in 140 landen hebben bereikt.Chinezen staan niet in lange rijen voor de winkel vlak voor de periode van Gorbatsjov. Een oud gezegde is dat je de waarheid niet kunt eten. De waarheid heeft op de tong veel smaken voordat het spijsverteringskanaal is langs gegaan. Dat is een opdracht voor de Europese Unie met haar Nobelprijs en voor meneer Xi Jinping.
En van de winnaars van de democratische competitie in de Verenigde Staten.Het is logisch dat vanuit het Westerse standpunt voortdurend aandacht wordt besteed aan de mensenrechten. Voor de Chinese overheid zit daar wellicht toch een excuus in om dat af te doen als querulanten. Dat wordt lastiger met de stemkastjes van John De Mol en 120 miljoen vaste kijkers.
