Regelmatig duiken ze hier op. Van die heerlijk enthousiaste Amerikaanse praatjesmakers, waar wij saaie Nederlanders dan met bewondering naar luisteren. Mannen (altijd mannen) met zo’n zelfverzekerde blik en dito praatjes. Zo van: geef gevangen extra vitamines, en ze worden braaf. Sluit alle junkies op, en ze kicken vanzelf af. Geef kinderen geen les, en ze worden wijs en gelukkig. Zet meer meesters voor de klas, want anders verwijven de jongetjes en gaat de westerse beschaving ten onder. Dat soort verfrissende inzichten.
Die heren zijn meestal afkomstig uit rechts-conservatieve denktanks, maar dat hoor je er zelden bij. Ze worden hier steevast ontvangen alsof het door god gezonden deskundigen zijn. Dat vinden ze heerlijk, natuurlijk, daarom komen ze ook graag – en natuurlijk willen ze Europa nog een laatste keer bezoeken voordat het ten onder gaat in een islamitische tsunami. Héél soms maken progressieve praatjesmakers de oversteek. Zo kwam vorige week de groene-stroom-verkoper Danny Kennedy hier op bezoek. Danny heeft een bedrijfje dat zonnepanelen verkoop (Made in China, dat wel) en heeft er een boek over geschreven, Rooftop Revolution, dat blijkbaar ook in Nederland gepromoot moet worden. En ziet, ook deze Danny wordt binnengehaald alsof het Sinterklaas is. Met interviews over twee pagina’s in zowel de Volkskrant (3 oktober) als de NRC (5 oktober). En wat staat er in het Grote Boek van deze Sint? Zonne-energie komt eraan. Danny had overal aan een enkel grafiekje genoeg, een plaatje van de energieprijzen waarop te zien is dat de prijs van fossiel de komende decennia stijgt, en de prijs van zonne-energie daalt. Nog een paar jaar, aldus Kennedy, en dan is zonnestroom net zo duur als fossiel, en daarna gaat alles vanzelf. Quod erat demonstrandum.
Het probleem met toekomstvisioenen
Niks nieuws onder de zon, dus. Het is de Brave New World die de groene denkers ons al vele jaren wordt voorspiegelen. Zou het ooit zo ver komen? Ik vrees het ergste. Het probleem met toekomstvisioenen is immers dat ze meestal niet meer dan een jaar of twintig meegaan. Daarna kan iedereen er hartelijk om lachen. Veertig jaar geleden geloofden we in kernenergie, dertig jaar geleden geloofden we de Club van Rome – en nu moeten we de zon aanbidden. Hoe lang zal deze dagdroom duren?
Natuurlijk, nette regeringen hebben ondertussen hun maatregelen al genomen. Zo koos Frankrijk ooit voor nucleair, en zo koos Duitsland onlangs voor groene stroom. Die laatste keuze kost geld. In Duitsland worden groene-stroomleveranciers gesubsidieerd, en de kosten daarvan worden doorberekend aan de consument. Daardoor, en vanwege de opbouw van een groene infrastructuur, gaan de Duitsers vanaf volgend jaar geen 3,6 cent maar 5,3 cent per kWh betalen. Een prijsstijging van ruim 40 procent. Met de zegen van Berlijn. Wordt dat de prijs van groene stroom? Nee, die komt waarschijnlijk nog veel hoger te liggen.
Groene stroom is duur
Daar ligt het eerste probleem dat een einde dreigt te maken aan de groene dagdroom. Overschakelen op groene stroom vereist een compleet andere energie-infrastructuur. Zonnepanelen, windmolens, duizenden kilometers kabel, hoogspanningsinstallaties, et cetera. Die overschakeling betekent een compleet leeghalen van de aarde wat betreft koper en zeldzame metalen (verwerkt in windmolens en panelen). De mijnbouw-multinationals kunnen nu al niet aan de vraag voldoen, dus de prijzen stijgen nu al enorm – en zullen nog decennialang blijven stijgen. Die transitie wordt peperduur. En de consument gaat daarvoor betalen.
Dan het tweede probleem. De keuze voor zonne-energie is in strategisch opzicht een net zo onverstandige keuze is als olie dertig jaar geleden. Toen was alle olie in Arabische handen, en bestuurde de OPEC de wereldeconomie. Nu zijn vrijwel alle voorraden zeldzame metalen in Chinese handen, en bovendien ontwikkelt China zich in rap tempo tot de überdomininante producent van zonnepanelen. We zullen straks alles dáár moeten bestellen. Overschakelen op zon betekent dat China straks de wereldenergiepolitiek bepaalt. Dáár wordt dan het grote geld verdient. Danny en zijn bedrijfje Sungevity maken geen enkel zonnepaneel zelf, ze importeren alles vanuit China. Hij is niet meer dan een vertegenwoordiger. Is dat een probleem, vroeg de NRC. Danny Kennedy: “Nee, want de Chinezen hebben ook werk nodig.” Mooi gezegd Danny, maar ik denk niet dat er veel Amerikanen zijn die je dat nazeggen.
Fossiel wordt helemaal niet schaarser
En dan is er een derde probleem dat de groene dagdroom om zeep helpt. Fossiel wordt helemaal niet duurder. Want het wordt helemaal niet schaarser. Menige deskundige heeft het al zo vaak gezegd: schaarste is een politiek besluit. Niet de industrie maar de samenleving heeft op een gegeven moment ‘besloten’ dat we het einde van het fossiele tijdperk naderen, en dat we over moeten schakelen op duurzaam. De industrie heeft daar nooit echt in geloofd; heeft altijd gedacht dat er ófwel steeds nieuwe voorraden zouden worden gevonden, ofwel dat er tegen die tijd wel een oplossing zou worden gevonden. De afgelopen twintig jaar lang leek het erop dat de ontdekking van het broeikaseffect en de dreiging van klimaatverandering, de industrie op de knieën zou dwingen. Maar die tijden zijn alweer voorbij. De politiek faalde, en de industrie kon ontkomen. Die heeft zijn groene foldermateriaal alweer in de shredder geworpen, en zoekt weer gewoon naar olie en gas.
Leve schaliegas!
En ziet, de voorraden rijzen inderdaad de pan uit. Met name de exploitatie van schaliegas (gewonnen uit schalie, gesteente ontstaan uit klei met een laag methaangehalte) gaat, naar ieders verwachting, de toekomst van onze energievoorziening bepalen. Het is een klassiek verhaal: twintig jaar geleden had niemand ervan gehoord; tien jaar geleden geloofde niemand dat dat gas ooit commercieel interessant zou zijn, en nu wordt schaliegas aangeduid als de energiebron die alles zal veranderen. De nu bekende exploiteerbare voorraden schaliegas (en de industrie staat aan het begin, en er moet veel meer zijn) overtreffen nu al de bestaande gewone aardgasvoorraden. Groot voordeel: de Here God heeft de schalie redelijk eerder over de aarde verdeeld. De VS en Canada hebben er heel veel van, maar ook elders (Zuid-Amerika, Europa) is het in enorme hoeveelheden te winnen. Met schalie kunnen we nog eeuwenlang op dezelfde verkwistende voet verder gaan. Ander voordeel: we doen al veel met gewoon aardgas, dus de huidige energie-infrastructuur hoeft nauwelijks te worden aangepast.
Schaliegas heeft de oude voorspelling dat fossiel alleen maar duurder kan worden, dat we de ‘piek’ naderen in de productie van fossiele energie, onderuit geschoffeld. Maar Danny Kennedy doet ondertussen of zijn neus bloedt. Wanneer de Volkskrant hem vraagt wat hij van schaliegas vindt, luidt zijn antwoord: “De hype kan niet voortduren. De futures voor gas stijgen al. Dat betekent dat de verwachting is dat de prijzen omhoog zullen gaan.” Arme jongen. De rooftop revolution is helaas afgeblazen.
