In het klimaatdebat lopen de emoties vaak zo hoog op dat het soms net lijkt het net of de klimaatwetenschap bewijzen verzamelt over het al dan niet bestaan van het Opperwezen. Zelfs de evolutietheorie lijkt minder emoties teweeg te brengen dan deze wetenschapstak, althans sinds het broeikaseffect zijn entree heeft gemaakt. Wetenschappers en journalisten overschreeuwen elkaar, delen sneren uit, of zwijgen juist als het graf over bepaalde feiten die niet helemaal in het straatje van hun eigen kamp vallen. Weinigen lijken in staat om zich te beperken tot de feiten en evenwichtige berichtgeving.
Dit uit zich onder andere in reacties op berichten die waarheid geweld aan zouden doen, zoals Miko Flohr in zijn recente artikel op DeJaap. Flohr haalt hard uit richting de Telegraaf en de Daily Mail, zonder toe te geven dat de klimaatwetenschappers zélf misschien wel wat publieksvriendelijker naar buiten hadden kunnen treden met hun gegevens.
El niňo en de dubble la niňa
De recente opschudding ontstond omdat de Daily Mail op basis van gegevens van het Britse Metoffice berichtte dat er sinds 15 jaar wereldwijd weinig tot geen temperatuurstijging meer zou optreden. De Britse Metoffice sprak deze interpretatie tegen. Er zou sprake zijn van een vertekening omdat rond 1997 een ‘bijzonder heftige’ el niňo optrad, gevolgd door een dubbele la niňa. Daarnaast is volgens Metoffice een periode van vijftien jaar te kort om vast te stellen of sprake is van een verandering in het klimaat.
De vraag is waarom Metoffice niet meteen duidelijk naar voren bracht dat er sprake was van een afvlakking van de temperatuurstijging, inclusief mogelijke verklaringen. Waarom moesten rechtse kranten eerst een relletje creëren? Op deze manier ontstaat er terecht wantrouwen bij de burger. Willen deze wetenschappers de cijfers inderdaad verzwijgen voor het grote publiek? Of zijn ze zelf onzeker over de verklaringen, en willen ze daar niet op afgerekend worden? Is dit misschien omdat de mechanismen rond het ontstaan van el niňo nog niet geheel bekend zijn?
Flohr en anderen vertroebelen de discussie door te stellen dat de temperatuur al sinds 1850 alleen maar toeneemt. Daar is inderdaad geen speld tussen te krijgen. Maar dat betekent niet dat waarnemingen die de trend niet lijken te volgen, niet benoemd mogen worden. Het komt niet zo sterk over als eerst de ‘afvlakkende’ trend wordt ontkend (‘het ligt aan el niňo’), en vervolgens wordt gebagatelliseerd (‘het is een tijdelijk intermezzo’). Is het nu optie een of twee?
De media
Miko Flohr lijkt het te willen ontkennen, maar het lijkt het toch erg op dat de media-aandacht voor de temperatuursafvlakking nogal mager was. Kranten als Trouw en de Volkskrant (en naar ik aanneem ook kranten in het Verenigd Koninkrijk) berichten wel vaak over afbrekende ijsbergen op één van de Polen, maar dus niet over deze vijftien jaar durende ‘koudegolf’. Beide fenomenen zijn niet direct aan (het ontbreken van) klimaatverandering te koppelen. Maar het is wel zo eerlijk om beide feiten naar buiten te brengen, en niet alleen de sensationeelste van de twee?
Juist voor de klimaatwetenschappers was dit een gemiste kans. Als het Metoffice het bericht over de bewuste vijftien jaar actief breed binnen de media had verspreid, vergezeld van een duidelijk verhaal, was dit nu niet een polariserend relletje geworden.
Tunnelvisie of niet?
Het handelen van het Metoffice lijkt te illustreren dat er nog steeds weerstand bestaat om de aandacht te vestigen op gegevens die de gangbare klimaattheorieën lijken te weerspreken. Je zou denken dat de reductie van het ijsoppervlak op de Noordpool en de toenemende CO2 gehalten de wetenschappers voldoende zelfvertrouwen zouden geven, maar blijkbaar is dit niet zo.
Het is wat flauw om de acties van Metoffice als belangenverstrengeling of tunnelvisie te betitelen. Het zou immers raar zijn als het Metoffice geen aandacht aan het broeikaseffect zou besteden. Maar deze tekst op de website van Metoffice is wel veelzeggend:
“Climate change has become an increasingly important issue and our research continues to create an ever clearer picture of how it will affect the planet and our lives. This plays a vital role in providing evidence to support climate predictions which show the planet is now locked into at least 2 °C of warming and rapid reductions in greenhouse gas emissions are required to ensure this does not rise further for future generations.
With this in mind, we have been providing tailored advice and services for a range of clients to help them begin adapting to the consequences of climate change.”
Deze tekst lijkt weinig ruimte over te laten voor het verspreiden van ‘climate non-change’-geluiden. Of van het bekend maken van klimaatsveranderingen die niet aan het broeikaseffect gerelateerd kunnen worden. De missie van het Metoffice lijkt immers juist voor een groot deel gebaseerd te zijn op het bewijzen van temperatuurstijging als gevolg van het broeikaseffect.
Op de middelbare school leerden we bij het vak aardrijkskunde dat het klimaat de gemiddelde toestand van het weer over een periode van circa 30 jaar beschrijft. In die zin is een periode van vijftien jaar best een lange periode. Ik vraag me daarom af hoe het Metoffice zijn gegevens naar buiten had gebracht als de afgelopen vijftien jaar de temperatuurstijging alleen maar sneller was gegaan. Was deze periode dan nog steeds ‘te kort’ geweest om iets zinnigs over het klimaat te zeggen?
