Veel interessanter dan hoe veel (of liever, hoe weinig) moslims helemaal over de rooie gingen van een anti-Mohammedfilmpje is de impact die de video heeft op een ‘open’ en vrij internet. Hoe graag critici ook wijzen op de weliswaar heftige -er zijn toch doden gevallen- maar in aantallen relatief beperkte directe impact van het filmpje, feit blijft dat het een aantal internationale politieke verhoudingen flink op scherp heeft gezet. Net zoals enkelen zo’n incident aangrijpen om een ambassadeur uit een ambassade te schieten, zien wellicht minder gewelddadige elementen nu hun kans schoon wat censuur op ons bordje te gooien. De uitkomst is dat bijna niemand de video echt ‘nodig’ vond, maar dat het juist nu belangrijk is te benadrukken dat het wel ‘moet kunnen’. Dat is waarschijnlijk sowieso al niet meer genoeg; het is steeds meer buigen of barsten voor het internet nu de impact er van voor geen enkel land meer als marginaal meer kunnen worden afgedaan.
Balkanisering
De zogenaamde ‘balkanisering van het internet’ wordt via verschillende wegen vorm gegeven. Allereerst is er het ‘tolweg’model, ogenschijnlijk de meest onschuldige variant, waarin je voor bepaalde toegang extra zult moeten betalen. In Nederland is er een wet aangenomen die de ‘netneutraliteit’ garandeert, waardoor providers geen voorrang meer mogen geven aan bepaald verkeer. (Of liever gezegd; ‘zwaar’ verkeer niet meer mogen achterstellen.) Daarmee is de tolweg niet van de baan, internet bestaat niet alleen uit Nederland én de telecombedrijven willen toch wel erg graag een model zien waarbij contentaanbieders (dus in deze variant niet de afnemers) extra gaan betalen als zij ‘zware’ diensten aanbieden. Deze zullen dat op hun beurt dan wellicht weer doorbelasten aan gebruikers, maar welke vorm het in de praktijk ook precies aanneemt: het ‘neutrale’ internet komt aardig onder druk te staan.
In de strijd om een tolweg is er ook een zware politieke component, en het is juist de politiek die uiteindelijk de doorslag moet geven. Internet is inmiddels een strijdtoneel geworden waar verschillende staten de krachten meten. Anders dan alleen de technische implicaties te beschouwen is het vooral belangrijk de strijd om het internet als het speelveld van een geopolitieke machtsstrijd te zien. Amerika is momenteel tegen het vormgeven van de internettolweg, niet vanwege de opzet an sich, maar omdat ze gepaard gaat met meer macht voor VN-organisatie ITU, waardoor het Amerikaanse ICANN moet inleveren. Ook deze machtsstrijd zou wel eens ondergeschikt kunnen worden aan andere politieke spelletjes die worden uitgevochten: wanneer de afbrokkeling van het internet verder doorzet zal zelfs de tolweg op een gegeven moment gewoon ophouden bij de virtuele grens van een natiestaat.
Regelrechte censuur
Het bezoeken van de piratebay is in Nederland nog wel goed mogelijk, maar met simpelweg het domein bezoeken kom je er niet meer. In plaats daarvan moet je een omweg nemen, een methode die al heel anders is dan een simpele ‘domme’ tolweg die alleen kijkt hoeveel geld je neerlegt. Een eerste voorzichtige, maar duidelijk zichtbare, afbrokkeling van de ongelimiteerde toegang tot alles wat er op internet te vinden is. Nog bekender is de ‘Great Firewall of China’, waarmee China haar burgers ‘beschermt’ tegen onwelgevallige buitenlandse invloeden. China’s grote muur vertoont steeds meer gaatjes, maar andere landen staan te trappelen het idee over te nemen. Eerder zeiden we al dat Iran hierin wel eens de trendsetter zou kunnen zijn: blokkeren is voor veel overheden een veel logischer reflex dan zaken open houden. Met een internationaler wordend internet worden ook de internationale invloeden duidelijker.
Impact internet tot nu toe vaak onbegrepen
Dichter bij huis vindt het idee dat je dingen zou kunnen blokkeren ook steeds meer aftrek. In Turkije werd gepleit voor een verbod (en dus blokkade) van ‘the innocence of muslims’, en kent men reeds meerdere voorbeelden van zaken waarin dergelijke blokkades zijn bevochten. Ook in liberale landen als Groot Brittannië en Nederland klinken geluiden die oproepen tot allerlei verschillende blokkades. Wanneer de impact van een veelomvattend communicatiemedium duidelijk wordt, schrikken veel gezagsdragers ineens van de impact.
Wanneer je nu pas ‘de kracht van het internet’, of liever gezegd ‘de kracht van communicatie’ ontdekt loop je achter de feiten aan, maar het zijn wel de groepen die after the fact nog beleid gaan maken. Dan krijg je dus overheden die het blackberry netwerk plat willen kunnen leggen, terwijl andere regimes er op aan worden gekeken. Of je ziet ineens politiepetten die voor het verwijderen van Tweets pleiten. De afbrokkeling van het internet is ingezet en komt niet uit technische of kapitalistische hoek, maar uit ouderwetse machtsreflexen van de staten die hun eigen controle zien wegebben.
CC-Foto: www.planetofsuccess.com/blog/
