In het debat tussen Romney en Obama van afgelopen dinsdag werd Romney gevraagd wat hij deed voor gelijke arbeidsrechten voor vrouwen. Romney vertelde dat hij als gouverneur van Massachusetts graag vrouwen in zijn kabinet wilde. Toen er geen vrouwen solliciteerden, ging hij te raad bij vrouwenorganisaties en zij brachten hem “multomappen vol met vrouwen”. Dit antwoord deed het internet exploderen en een nieuwe meme was geboren: binders full of women (zie hier voor volledige uitleg, zie hier de hilarische tmblr). Na de meme kwam de kritiek. Was zijn uitspraak niet juist heel goed? Is het niet slecht dat we Romney zo beschimpen terwijl hij moeite deed vrouwen in te huren? Is deze meme niet contraproductief in de feministische strijd? Exemplarisch voor de kritiek op de meme is dit stuk van Amanda Hess op Slate. Hess hekelt dat de belangrijke discussie over vrouwen in topposities teruggebracht wordt tot het “nonsensically Photoshopping Carly Rae Jepson into an empty three-ring”. Zij vindt dat Romneys daad toentertijd hem “something of a feminist” maakt, omdat hij zich inzette voor de goede zaak. Hoe je het ook wendt of keert, stelt Hess, het is geweldig dat de meest prominente Republikeinse zakenman en politicus het belang van vrouwelijke kandidaten onderstreept voor een miljoenenpubliek. Hess kreeg bijval. Prompt riep iemand op alleen nog maar pro-vrouwen grappen rond Mitt te maken.
You Sir are no feminist
Dit is stompzinnig om twee redenen. Ten eerste is Romney geen feminist, ook niet een soort van. Niet alleen tonen zijn standpunten blijk van minachting voor vrouwen (zie hier, hier en hier), het opvragen van multomappen vol met vrouwen had niets te maken met feminisme. Yahoo! News-correspondent Virginia Heffernan maakt gehakt van die claim. Zij stelt dat Romney die mappen opvroeg vanwege zichtbaarheid. Een bloemlezing uit haar stuk:
“He wanted women in his cabinet so he could say he had women in his cabinet. He recruited women to be women—not cabinet members. … Romney recruits women because they look good and they come cheap. … [H]e’s a boss—and only a boss. He sees everything from the throne of a massive realm: Massachusetts, Bain Capital, and the many businesses he’s ‘had the privilege of staffing’”.
Ten tweede is iedere aansporing tot het maken van constructieve grappen bij voorbaat gedoemd, zeker als het gaat om memes. Memes zijn een vorm van parodie. Parodieën onttrekken zich aan de conventionele dichotomie goed/slecht. Ze bespotten zonder aanzien des persoons en gaan voorbij aan traditionele machtsstructuren – juist daarom zie je zo veel (subtiele) satire in landen waar de gevestigde nieuwsmedia nietszeggend zijn geworden, zoals in het voormalig Oostblok en in het huidige Amerika. Memes zijn altijd speels, soms frivool en niet zelden revolutionair; vaak gaan ze over katten en soms zijn ze sociaal commentaar. Een politiek constructieve meme veronderstelt een eenduidig politiek doel, terwijl memes altijd polysemantisch zijn: gelaagd zijn in betekenis.
Effect van memes
Binders full of women leert ons een belangrijke les over de rol van nieuwe media in de campagne. Hebben zulke memes effect op wie er uiteindelijk tot president gekozen wordt? Dit is een empirische vraag die lastig te onderzoeken is. Sowieso is het effect van campagnes op kiesgedrag in de VS gering (zie deze samenvatting in The Economist of dit boek over lange termijnindicatoren). De impact van de meme ligt subtieler. Net zoals we Frank de Grave niet meer serieus konden nemen nadat hij geïmiteerd was in Kopspijkers, zo maken memes het onmogelijk bepaalde frames te blijven voeren. Het parodienieuws van The Daily Show en The Colbert Report hebben eenzelfde effect.
Niet alle uitspraken lenen zich voor een meme. Tijdens het debat vonden Nederlandse campaign watchers (1, 2) Romneys faaluitspraak over Libië het keerpunt van de campagne. Dankzij de meme ging de meeste aandacht echter naar binders full of women. De meme ontlokte vervolgens bovenstaande, inhoudelijke discussie over vrouwenemancipatie. Memes blijken dus van belang voor agendasetting: ze sturen waar de aandacht naar uit gaat.
Met dank aan Rens Vliegenthart.
