En weer dreigt een oud beroep uit te sterven. De flitshandelaar. De snelste jongen van de beursvloer. Alhoewel, handelaar is een groot woord. De flitshandelaar doet niks anders dan software verzinnen dat het werk voor hem doet. Software die bliksemsnel reageert op minieme veranderingen van beurskoersen. Het is kopen of verkopen in duizendsten van seconden, of nòg sneller. Met handel heeft dat dus niets te maken. En inmiddels zijn de computers verbonden met de aandelenmarkt zò vergeven van deze software dat het een groot probleem geworden is.
Het Europese Parlement wil daarom een eind aan maken aan de ergste uitwassen. Het wil de beurssnelheid (waarmee transacties kunnen worden doorgevoerd) vastleggen op minimaal een halve seconde. Nu is Nederland sterk vertegenwoordigt in de flitshandel, en de woordvoerder van de sector, Mark Spanbroek, dreigt in de Volkskrant van woensdag unverfrohren dat die maatregel de sector niet zal doen verdwijnen maar in de illegaliteit zal drijven. Hij zegt: ‘Dit soort maatregelen zorgt ervoor dat wij van de beurs verdwijnen, waar we transparant en onder toezicht zaken doen, en dat de banken de handel overnemen. Daar kan niemand die controleren.’
Windhandel
Je moet maar durven. Het probleem is uiteraard niet of de flitshandel transparant is (en dat banken dat niet zijn). Het is gewoon windhandel. Het maakt van een aandeel aan aanfluiting. Een halve eeuw geleden was een aandeel gemiddeld zes jaar in iemand bezit voordat het op de beursvloer kwam en in andermans handen overging. Dat is een prima ritme, want het kan jaren duren voordat duidelijk wordt of een bedrijf werkelijk toekomst heeft, of niks wordt.
Maar de droom van het snelle geld maakte het aandeel tot een veel te gewild stukje papier. Rond 2000 was die verhandeltijd gekrompen tot een half jaar. Inmiddels is dat dankzij de flitshandel gedaald tot in de duizendsten van seconden. Rond 2000 werd de markt bestormd door burgerbeleggers die met hun irrationele paniek dan wel hebzucht-reacties de beurskoersen voortdurend uit het lood deden schieten. (Denk aan de rise and fall van de dotcoms.)
Flashcrashes
Die bange burgers zijn inmiddels allemaal verjaagd – maar de rust is niet teruggekeerd, integendeel. Want ze zijn verjaagd door de flitshandel. Het is voor gewone beleggers al jaren onmogelijk om zinnig op koerswisselingen te reageren; de flits-software haalt ze duizenden keren in. Niet dat er op die bliksemsnelle manier iets te verdienen valt. Op een dergelijke tijdschaal bestaan koerswisselingen uitsluitend uit ruis. Alle handel op een dergelijke tijdschaal is zinloos.
Flitshandelaars proberen klanten te winnen door te schermen met steeds kortere reactietijden (wij zijn sneller!) en daarbij Gouden Bergen te beloven. Het is windhandel, meer niet. Maar gevaarlijke windhandel. Het biedt ruime mogelijkheden om beurskoersen te manipuleren. Wanneer een aandeel daardoor gaat schuiven, besluiten duizenden domme programmaatjes op hetzelfde moment in miljoenvoud tot kopen of verkopen, en zoiets veroorzaakt met enige regelmaat zogenoemde ‘flascrashes‘ waarbij de de koers van een of meer aandelen in luttele seconden volkomen bizar omhoog of omlaag schieten.
100 milliseconden
Flitshandel heeft van de beurs een bizar circus gemaakt. Het moet zo snel mogelijk en volledig worden uitgebannen. Spanbroek en zijn makkers moeten zo snel mogelijk richting UWV. Het enige dat daarvoor moet gebeuren, is dat beurshandelaren gedwongen moeten worden weer na te denken bij wat ze doen. En dat over een gezonde lange termijn.
In hetzelfde Volkskrant-artikel stelt VU-econoom Albert Menkveld voor om de beurssnelheid te beperken tot 100 milliseconden, want ‘in experimenten waarin een bal wordt afgeschoten op een aap, wordt na 100 milliseconden hersenactiviteit gemeten. Dat is kennelijk de maat waarop ons brein tikt. In die tijd kunnen mensen nog net zien dat ze een kans hebben gemist.’
Fight or flight
Dat zal best, maar dit voorstel is ook een gemiste kans. In die 100 milliseconden kan een aap hooguit besluiten weg te duiken of zijn armen voor zijn hoofd te brengen. Het is net genoeg voor de klassieke fight or flight reactie. De instinctieve reactie. Maar handelaren moeten niet als een aap reageren, maar als een handelaar. Ze moeten, in de woorden van econoom Daniel Kahneman (Ons feilbare brein, dit jaar verschenen bij Business Contact) niet grijpen naar het snelle, instinctieve denksysteem nummer één in hun brein, maar de tijd nemen om denksysteem nummer twee te raadplegen: hun trage rationele verstand. En als dat moeite kost, dan moeten we ze daar maar toe dwingen.
100 milliseconden is veel te kort. Een halve seconde is ook veel te kort. We moeten terug naar de tijd dat aandelen dagen, zo niet jaren in iemands bezit waren. Naar de tijd toen een aandeel meer was dan een middel om snel, met veel brutaal geschreeuw en domme marketingpraatjes, anderen geld af te troggelen.
