Zes jaar lang hebben driehonderd wetenschappers eraan gewerkt. Aan de Global Energy Assessment 2012. Het rapport (pdf) is een cadeautje van het jubilerende International Institute for Applied Systems Analysis, een alom gerespecteerde groene denktank in Wenen. De 300 hadden zich de vraag gesteld of het mogelijk zou zijn om de wereldbevolking in 2050 (dan zijn we met z’n 9 miljard), nog steeds van energie te voorzien. Liefst schone energie, uiteraard. En wat is de Grand Conclusion na 1900 pagina’s? Ja, het kan. En zelfs groener dan we nu bezig zijn. Als we maar ons best doen. Volgens de NRC (22 oktober) is dat groot nieuws. De krant besteedt twee complete pagina’s aan het rapport en spreekt zelfs van een ‘energiebijbel’ die ‘iedereen zou moeten lezen’. De vraag is: wat lees je dan?
De politiek, aldus dat rapport, zal nu al ingrijpende beslissingen moeten nemen. We zullen alles uit de kast moeten halen. In de woorden van de NRC: ‘Van belasting op vuile energie tot het bouwen van huizen die energie opleveren in plaats van verbruiken, van opslag van kooldioxide tot nieuwe vormen van transport, van handel in emissierechten tot zonnecellen in Zuid-Afrika.’
Daarmee pikt de krant alleen de mooie groene krenten uit de pap – het GEA pleit net zo hard voor de inzet van schaliegas en kernenergie. Maar dat leest niet lekker.
Beroep op de politiek
Maar het kan dus. Tja. Alles kan. Als Ben Knapen besluit dat alle inwoners van Mali over vier jaar een zwemdiploma moeten hebben – ook dat kan. De vraag is niet of het kan maar of een dergelijk scenario in enige mate waarschijnlijk is. En wie met die bril op de conclusies van het GEA leest, ontdekt al snel dat hier om een oud sprookje gaat. Het sprookje waarin de politiek de rol van boze stiefmoeder én goede fee krijgt toebedeeld. De bron van alle ellende én, straks, wanneer de politici tot inkeer zijn gekomen, van onbaatzuchtig, visionair leiderschap. Want steeds wanneer het op uitvoeren aankomt, doet het rapport simpel een beroep op de politiek.
Een paar voorbeelden. Over de omslag in het algemeen:
‘Large, early, and sustained investments, combined with supporting policies, are needed to implement and finance change.‘
Of neem het terugdringen van verspilling. Het rapport constateert terecht dat daarmee snel, veel gewonnen zou kunnen worden. De politiek faalt op dit vlak momenteel op gruwelijke wijze, maar toch, volgens het rapport:
‘A portfolio of strong, carefully targeted policies is needed to promote energy efficient technologies.‘
En wat betreft het afkicken van fossiel, ook daar moet de politiek aan het werk:
‘Strong policies, including effective pricing of greenhouse gas emissions, will be needed to fundamentally change the fossil energy system.‘
De key findings zitten vol met dergelijke opmerkingen. Nog eentje dan. Deze ronkt mooi:
‘A portfolio of policies to enable rapid transformation of energy systems must provide the effective incentive structures and strong signals for the deployment at scale of energy-efficient technologies and energy supply options that contribute to the overall sustainable development.’
Doodlopende weg
Hartstikke mooi gezegd. Maar zo gaat het dus nooit wat worden. Als we één ding weten dan is het dat de politiek dit probleem niet aankan. De politiek heeft het de komende decennia nog veel druk met de kredtietcrisis, met graaien, onderdrukken en bekvechten om onbewoonde eilandjes. De wereld zal het zonder de politiek moeten doen. We zullen scenario’s moeten hebben die géén internationaal politiek overleg vergen – want dat levert niks op. Wie schrijft dat de politiek heel snel radicale beslissingen moet nemen, stuurt de discussie over de toekomst van de mensheid een doodlopende weg in.
De heren wetenschappers van het IIASA zijn nog van het oude milieustempeltje. Ze denken nog zoals dertig jaar geleden, toen groen protest en maatschappijkritiek nog hand in hand gingen, De tijd waarin actievoerders hun eisen gewoon bij de politiek konden uitschreeuwen, want zij daar! Zij moesten er iets aan doen! Dat klonk erg stoer, erg ‘links’ maar daar hebben we nu niks meer aan.
Nieuwe scenario’s
Het is de droeve conclusie van Wijnand Duyvendak, in zijn recente boek ‘Het groene optimisme‘: tegenover zulke grote problemen staat de politiek machteloos. Rapporten zoals dit dragen niets bij; ze houden een oude illusie in stand. Dat het antwoord moet komen van ‘de politiek’. We hebben nieuwe scenario’s nodig. En snel. Voordat er echt niks meer te sturen valt.
