Wellicht heeft u als toerist ook wel eens meegemaakt dat bij het betreden van een bezienswaardigheid een foto gemaakt moet worden voordat u verder mag. Protesteren heeft meestal geen zin, en de meesten ondergaan dit ritueel daarom lijdzaam. De brutale manier waarop bedrijven, particulieren en journalisten beeldmateriaal verzamelen, staat in schril contrast met de privacy die wij als burgers van overheden eisen. Het feit dat overheden gegevens verzamelen om veiligheidsredenen, en dus niet voor commerciële doeleinden, speelt hierbij nauwelijks een rol.
Oorlogstuig
In een artikel in Trouw maken de auteurs Renée Frissen en Stijn Sieckelink zich kwaad om het voorgenomen gebruik van drones bij crowd control. Bij het uiten van hun bezwaren schuwen ze niet het drama dat ons burgers boven het hoofd hangt (excuus voor de slechte woordgrap) dik aan te zetten: “Elk regime dat haar nieuwste oorlogstuig in vredestijd tegen de eigen bevolking inzet is immers het spoor bijster.”
Nu is er nogal wat af te dingen op het begrip ‘oorlogstuig’. Vlieg- en voertuigen worden ook in oorlogen ingezet, maar daarmee zijn niet alle Boeings en Golfjes oorlogstuig. Het type drones dat ingezet gaat worden voor crowd control is een kleine, goedkope versie van zijn grote ‘Afghaanse broer’, en bevat geen raketten of ander wapentuig.
Maar los van de definitie van oorlogstuig is het vreemd dat camera’s juist in dit specifieke geval onacceptabel zouden zijn. In hoeverre is dit een stap verder dan camera’s in stadions, observatiehelikopters en beveiligingscamera’s? Het min of meer stiekem filmen van het verkeer om snelheidsovertreders aan te pakken, is al jaren enigszins morrend geaccepteerd, maar als het om het opsporen van (gewelddadige) criminelen gaat, zou dit opeens niet meer kunnen.
Gezagscrisis
Frissen en Sieckelink vinden dat het inzetten van drones een verkeerd middel is om de huidige gezagscrisis aan te pakken. Het klopt dat de maatschappij steeds minder respect voor gezag lijkt te hebben, terwijl het internet steeds meer mogelijkheden biedt voor online-wangedrag. Maar je kan de politie moeilijk verwijten dat ouders hun kinderen niet goed opvoeden en dat wij ons in de openbare ruimte en op het internet steeds onvoorspelbaarder gaan gedragen (zoals in Haren). Dit zijn maatschappelijke problemen. En aangezien deze problemen waarschijnlijk niet op korte termijn opgelost gaan worden, is het niet meer dan redelijk dat de politie ook adequate middelen krijgt om de negatieve gevolgen in te dammen.
Paranoia
Helaas blijkt paranoia een hardnekkige eigenschap van veel Nederlanders. Blijkbaar denkt een deel van de bevolking dat ook bij een plaatselijke braderie drones boven het dorpsplein zullen hangen De overheid als in en in slechte ‘Big Brother’ blijft een populair angstbeeld, ook na bijna een eeuw goed functionerende democratie. Dit leidt tot een chronisch wantrouwen van elke handeling van de overheid. Een wantrouwen dat totaal niet in verhouding staat tot het gedrag van veel Nederlanders zelf.
Want veel burgers hebben totaal geen moeite met het al dan niet stiekem filmen van anderen en dit vervolgens op Youtube te plaatsen. Meestal met als enige doel de gefilmden voor lul te zetten. Maar als de overheid ‘per ongeluk’ een paar onschuldigen filmt tijdens het opsporen van criminelen is dit opeens een inbreuk op onze privacy?
Het is waar dat de overheid niet gelijk is aan de burger, en in sommige opzichten een voorbeeldfunctie heeft. Maar daarnaast heeft de overheid een geweldsmonopolie, omdat zonder dit monopolie het handhaven van de rechtstaat vrijwel onmogelijk wordt. De politie maakt echter maar zeer weinig misbruik van het recht om geweld te gebruiken. Parallel hieraan lijkt het heel onwaarschijnlijk dat de politie massaal misbruik gaat maken van het filmen van onschuldige omstanders.
Onrealistisch wensbeeld
Als spiegelbeeld voor deze overheidsparanoia zien veel Nederlanders graag dat de overheid een welhaast ‘heilige entiteit’ is, die op magische wijze veiligheid en rechtvaardigheid kan afdwingen met niets meer dan een mooi uniform en een strenge blik. Een geromantiseerd beeld van een wijkagent in de jaren vijftig dus, die vooral druk is met straatschoffies aan hun oor naar huis terugbrengen. Het is zeer twijfelachtig of dit soort dorpsveiligheid ooit haalbaar zal worden in de binnensteden. Maar een onrealistisch droombeeld najagen door drones te verbieden, zal de grote steden alleen maar onveiliger maken.
