Nu maar hopen dat het nieuwe kabinet iets doet voor de onderkant van de arbeidsmarkt. Aan die onderkant hangen steeds meer ZZP’ers rond. Daar zitten steeds meer mensen uit bouw, thuiszorg, schoonmaak, postbezorging of transport bij die sinds enkele jaren meer voor minder moeten doen. Een redelijk maar soms ook gewoon laag loon, geen ziektegeld, geen arbeidsongeschiktheidsverzekering, geen pensioenopbouw. Vaak geen financiële en sociale hulpbronnen om dit zelfstandig te regelen en vaak wel een berg extra kosten die mensen in loondienst niet hebben. Tijd voor actie.
Midden 2011 signaleert het VPRO-tv-programma Goudzoekers al dat de toenemende hordes ZZP’ers tot de nieuwe armen van de 21ste eeuw behoren. En niet alleen de mensen uit de bouw of de thuiszorg, ook adviseurs, reclamemakers, ‘full event’-ontwikkelaars, journalisten, de tv-makers zelf, steeds meer mensen ‘beginnen voor zichzelf’.
‘In het moment staan’
In deze term ‘voor jezelf beginnen’ schuilt het idee dat het een eigen keuze is, misschien zelfs wel de vervulling van een lang gekoesterde droom. Je merkt in ieder geval de aarzeling bij vele collega-ZZP’ers om toe te geven dat er ook zachte en soms gewoon keiharde dwang achter deze droomdaad zit, dat ze binnen organisaties gewoon niet meer nodig waren, ontslagen of toch minstens gestimuleerd om eens naar iets anders om te zien, toe als ze waren aan nu eens wat andere uitdagingen.
Bij deze ‘coole’ houding past ook de keuze om je niet druk te maken om de toekomst, ‘in het moment te staan en te genieten van deze flow’ aldus een ideaaltypisch driedaagsbebaarde ZZP’er in het Goudzoekers-programma. Hij had niets te klagen, maar gaf toe eigenlijk niet van zijn werk te kunnen leven, niets te kunnen regelen voor later en ook elke maand net niet iets te kunnen sparen.
Ik-BV
Ook de bouwvakker uit het programma zegt dat ie prima kan leven van zijn uurloon, maar ook niet stilstaat bij het feit dat ie van dat uurloon eigenlijk ook iets voor later opzij moet leggen. Iets wat de werkgever van dat bedrag wel doet voordat deze het restant aan de bouwvakker-in-loondienst overmaakt. Ook is de bouwvakker voorlopig nog lang niet arbeidsongeschikt en is dan ook niet verzekerd tegen loonderving bij ziekte.
Oud en ziek worden we allemaal. Het is dus simpel uit te rekenen dat straks een grote groep met lege handen staat. Maar moeten we nu voor ZZP’ers wat collectiefs regelen? Sommigen vinden dat deze ‘ondernemers’ niet moeten zeuren, ze niet tegelijk ondernemer moeten willen zijn en toch goudomrande regelingen zouden moeten krijgen. Dat klinkt alweer ‘cool’. De kwestie is dat de Ik-BV vaak te weinig betaalt om de zorg voor ziekte en de toekomst te regelen.
Goed opdrachtgeverschap
Het genoemde tv-programma eindigt helaas waar het interessant wordt. Anderhalf jaar later zijn er nog geen antwoorden op een boel vragen. Wat gaan we collectief bijvoorbeeld in CAO’s regelen, of moeten we dat helemaal niet willen? Of laten we het over aan groepen ZZP’ers, aan coöperaties, om in kleiner verband voor elkaar zaken op orde te brengen? Of wat dacht je ervan als we bedrijven die nu profiteren van de mensen die ze eerst op straat hebben gezet en als ZZP’er weer aannemen ook tot iets verplichten, bijvoorbeeld dat zij van hun ZZP’ers eisen dat ze zaken goed regelen en daarvoor een hoger uurtarief fourneren? Goed opdrachtgeverschap heet dat.
Hopelijk biedt het nieuwe kabinet een visie op wat de keuzes op dit terrein zouden moeten zijn.
Henk Vinken heeft een eenmanszaak sinds 2005.
